Sinsi tehlike kapıda: Avrupa'da en çok Türkiye'de görülüyor, paketli gıdalar riski katlıyor

Ziyneti KOCABIYIK

Obezite, günümüzün en büyük sağlık problemlerden biri. Obezitenin yol açtığı farklı hastalıklar dünyada her yıl 3 milyondan fazla ölüme yol açıyor. Bunların başında da alkole bağlı olmayan iltihaplı karaciğer yağlanması olarak da bilinen dünyanın en yaygın kronik karaciğer hastalığı NASH geliyor. Türkiye’de durum daha da ciddi ve Avrupa’nın en yüksek oranı bizde. Her 10 karaciğer yağlanmasından biri NASH.

Maalesef ülkemizde 20 milyon yağlı karaciğer hastası bulunuyor ve bunun en az 2 milyonu siroz riski taşıyan ‘NASH’ hastası. Hiç belirti vermeden ilerleyen, siroza, karaciğer kanserine ve son olarak karaciğer nakline kadar giden sinsi bir hastalık olan NASH’in henüz bilinen bir ilaç tedavisi bulunmuyor...

NASH hastalığı ile ilgili merak edilenleri Marmara Üniversitesi Gastroenteroloji Enstitüsü Müdürü ve Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Yağlı Karaciğer Alt Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, gazetemize değerlendirdi.

GÖBEK BÜYÜDÜKÇE RİSK ARTIYOR

NASH hastalığının risk faktörleri arasında obezite yer alıyor. Özellikle yüksek doymuş yağ, kolesterol ve früktoz alımının NASH hastalığının gelişiminde etkili olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yılmaz, risk grubunu şöyle tanımlıyor:

Genelde 45 yaş sonrasında, Tip 2 diyabeti olanlarda, hipertansiyonu olanlarda, menopoza girmiş kadınlarda, abdominal obezite denilen yağlanmanın daha çok bel ve karın çevresinde olduğu durumda, uyku apne sendromu olanlarda ve PNLPA3 genetik varyantı olanlarda çok daha sık görülür.

PAKETLİ GIDALARDAKİ TEHLİKE

Günümüz beslenme şeklinin 'Western' olarak da bilinen yüksek yağ, doymuş yağ, tuz oranı ile düşük lif içeren batı tarzı diyet modeline geçişle birlikte insanların hastalığa daha yatkın hâle geldiğini ifade eden Prof. Dr. Yılmaz "Doymuş yağ ve kolesterol kaynağı olan kırmızı et, işlenmiş et ürünleri, tereyağı, sakatat ve şekerlemeler, tatlılar, şekerli içecekler, yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren ürünlerin aşırı tüketimi riski artırıyor. Paketli gıdalarda bulunan yüksek doymuş yağ ve şeker içeriği hastalığa yakalanmayı kolaylaştırıyor" diye konuştu.

Ülkemizdeki 20 milyon yağlı karaciğer hastasının yüzde 90’nın basit bir yağlanma olduğuna işaret eden Prof. Dr. Yılmaz, "Ancak 2 milyon kişide NASH dediğimiz iltihaplı karaciğer yağlanması var. NASH ilerleyici bir hastalıktır. Muhtemelen 600 bin kişide siroz gelişme riski yüksek NASH’in ilerlemiş hâli var. Büyük bir bölümü farkında olmasa da şu an 100 bin kişide NASH’e bağlı siroz gelişmiş durumda. NASH, siroza ilerleyene kadar genellikle hiç belirti vermez. Ancak bazen hâlsizlik, karnın sağ üst tarafında ara sıra olan hafif ağrı yapabilir. Asıl belirtiler siroz ilerledikten sonra ortaya çıkar" dedi.

EN İYİ TEDAVİ BESLENME

Şu an NASH’in en iyi tedavisi sağlıklı beslenme, diyet ve hareketli yaşam. Mevcut kilonuzdan en az yüzde 5 kaybederseniz yağlanmanız azalacaktır, en az yüzde 10 kilo verirseniz, NASH tamamen ortadan kalkabilir ve NASH’in bıraktığı karaciğer hasarı da en az yarı yarıya düzelir ve siroza ilerlemesinin önüne geçilebilir.

ÇOCUKLAR DA RİSK ALTINDA

Yağlı karaciğer hastalığı yetişkin hastalığı gibi görünse de ülkemizde çocuk obezitesinin hızla artması, NASH’in aynı zamanda çocuklar arasında da yaygın şekilde görülmesine sebep oluyor. Türkiye’deki 20 milyon yağlı karaciğer hastasının 2 milyonunun çocuk olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Yusuf Yılmaz "Çocuklarda görülen obezite, karaciğer yağlanması için en büyük risk faktörü. Tip 2 diyabet, insülin direnci, metabolik sendrom veya yüksek kolesterol gibi diğer faktörler çocuğun yağlı karaciğer riskini artırabilir. Yağlı karaciğer hastalığı ve NASH yaşça büyük çocuklarda küçük çocuklardan daha yaygındır" dedi.

Prof. Dr. Yılmaz, çocuklarda görülen yağlı karaciğer hastalığının diğer sebeplerini ise şöyle sıraladı: Yapılan çalışmalar genetik yatkınlık, annenin gebelikte yetersiz beslenmesi ya da obez olması, bebeklerin düşük veya yüksek doğum ağırlığına sahip olması, 6 aydan önce anne sütünün kesilmesi ve formül sütlere geçilmesi gibi durumların çocuklarda hastalık gelişiminde etkili oluyor.

İLAÇ ÇALIŞMALARINDA SON AŞAMAYA GELİNDİ

NASH tedavisi için henüz keşfedilmiş bir ilaç bulunmuyor. Ancak 200’den fazla ilaç araştırması yapılıyor. Türkiye de ilaç geliştirme adına önemli faz çalışmalarının içinde. Türkiye’deki Faz 2-3 çalışmalarını Prof. Dr. Yusuf Yılmaz koordine ediyor. Bu ilaç araştırmalarından dört tanesinin Faz 3 dediğimiz son aşamaya geldiğini anlatan Prof. Dr. Yılmaz "Bunlardan en az bir tanesinin iki yıl içinde NASH tedavisi için başarılı olup onay alması ve kullanıma girmesi beklenmektedir. Böylece karaciğer kaynaklı birçok ölümün önüne geçilebilecektir" dedi.

İlgili Haberler

Kalbi sağda, karaciğeri solda doğdu! Gerçeği yıllar sonra öğrenince hayatının şokunu yaşadı