NASA araştırmacısı Umut Yıldız, 'uzay krizi'ne açıklık getirdi: Artık SpaceX var!
TEKNOLOJİ Haberleri
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana uzay projeleri dahil olmak üzere Batılı ülkeler ile Rusya arasında gerilim ve yaptırımlar artıyor. Peki, uzayda son durum ne? Rusya ile ortaklık bozulursa gerçekten de Uluslararası Uzay İstasyonu Dünya’ya düşebilir mi?
Özel Haber - Hilal Bardakcı
Rusya, 23 yıldır Dünya’nın yörüngesinde hareket ederek bilim insanlarını barındıran Uluslararası Uzay İstasyonunun 15 uluslu ortaklarından biri. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi uzay çalışmalarını da tehlikeye attı. ABD Devlet Başkanı Joe Biden, uzay programları dahil olmak üzere Rusya ile havacılık çalışmalarını durduracağını açıkladı. Ardından Rusya Uzay Ajansı Roscosmos’un genel müdürü Dimitry Rogozin ise, Uluslararası Uzay İstasyonunun yörüngesi ve konumunun Rus motorları tarafından kontrol edildiğini ve yaptırımlara cevap olarak Rusya’nın uzay üssünün yörüngesinden çıkmasına izin verebileceğini söyledi.
Dimitry Rogozin, Uluslararası Uzay İstasyonunun Rusya üzerinde hareket etmediğini ve Avrupa veya ABD üzerinde bulunduğunu vurguladı. Ardından ise, uzay istasyonunun düşmesi durumunda büyük bir tehlike oluştarabileceğini ima etti.
ELON MUSK SPACEX'İN PLANINI DOĞRULADI
Rus uzay ajansının direktörü, bu tehdidi önlemek için NASA (ABD Havacılık ve Uzay Ajansı) ve ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı) Rusya Uzay Ajansının teknolojisine ve uzmanlığına ihtiyaç duyduğunu söyledi. Rogozin, "Bizimle işbirliğini engellerseniz, Uluslararası Uzay İstasyonunu kontrolsüz bir yörüngeden çıkma durumunda kim kurtaracak? Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'ya düşebilir. Ayrıca Hindistan ve Çin'e 500 tonluk bir yapının düşme olasılığı da var. Onları böyle bir ihtimalle tehdit etmek mi istiyorsunuz? Uluslararası Uzay İstasyonu Rusya üzerinden uçmuyor, bu nedenle tüm riskler size ait. Bunlara hazır mısınız?" dedi.
NASA’nın en büyük ortaklarından uzay şirketi SpaceX’in CEO’su Elon Musk bu konuyu gündemine taşıdı. Geçtiğimiz günlerde Musk, bir kullanıcının Twitter paylaşımı üzerine, SpaceX'in Rusya'ya ihtiyaç duymadan uzay üssünü kurtarabileceğini söyledi.
DR. UMUT YILDIZ: ARTIK SPACEX VAR
Biz de bu konuyu NASA’da çalışan Türk bilim insanı Dr. Umut Yıldız’a sorduk. Astrofizikçi Dr. Yıldız, SpaceX CEO’su Elon Musk’ın haklı olduğunu belirtti. Dr. Umut Yıldız, “Aslında şöyle bir durum var; Uluslararası Uzay İstasyonu da dahil olmak üzere her uyduyu ve benzeri uzay araçlarını Dünya’nın yörüngesinde tutmak için arada bir ateşleyiciler çalıştırılıyor. Bunu bugüne kadar Soyuz’un iticileri ile sağlıyorlardı. ABD, bu görevi Ruslar yaptığı için üzerine koymamışlardı. Ama artık gerçekten SpaceX var ve sayesinde bu iticiler yapılabilir ve sorun çözülür.” dedi.
Dr. Umut Yıldız, NASA'ya ait Jet Propulsion Laboratory'de (JPL) derin uzay iletişimi ve astrofizik alanlarında araştırmacı olarak görev yapıyor
Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri, 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nin dağılmasından kısa bir süre sonra, Uluslararası Uzay İstasyonu için sıkı bir ortaklık kurdu. Örneğin, istasyonun ABD tarafı tüm yapının elektrik gücünü sağlarken, istasyondaki itici unsurlardan büyük ölçüde Rusya sorumlu.
Ayrıca Rusya, Progress kargo uzay aracı ile uzay istasyonunu düzenli olarak yeniden güçlendirmekten de sorumlu. İşte Rogozin’in tehdit ettiği nokta da burası; Rusya’nın yörünge manevraları, nispeten alçaktan uçan (400 km yükseklikte) uzay üssünü Dünya atmosferinin üzerinde tutmak için gerekli. Aksi takdirde uzay istasyonu, alçak Dünya yörüngesinde atmosferin içine girerek büyük bir risk oluşturabilir.
NASA ALTERNATİF YÖNTEMLERİN PEŞİNDE
Space.com’un haberine göre, NASA'nın uzay operasyonlarından sorumlu yardımcı yöneticisi Kathy Lueders, NASA'nın jeopolitik sorunların farkında olduğunu ve Rusya ile iyi ilişki kurmayı sürdürürken diğer seçenekleri değerlendirdiğini söyledi. Örneğin, uzay istasyonunu güçlendirmek için Northrop Grumman uzay şirketinin Cygnus uzay aracı bir alternatif olabilir. Ancak en güçlü aday ise SpaceX. Şirketin kurucusu Elon Musk, Uluslararası Uzay İstasyonuna kargo tedarik eden Dragon uzay aracını kullanarak Progress işlevlerini yerine getirmeye istekli olduklarını zaten belirtti.
Bu şirketlere ihtiyaç duyulup duyulmayacağı belli değil ve aksi halde NASA, uzay uçuşlarını sürdürmek için halen Rus Soyuz uzay araçlarına ihtiyaç duyabiliyor. NASA’nın Expedition 66 programının astronotu Mark Vande Hei’nin Nisan ayında bir Soyuz uzay aracıyla Dünya'ya geri dönmesi planlanıyor.
NASA'nın bugün uzay üssüne astronot gönderme durumu, Rusya'nın Ukrayna'nın Kırım bölgesini işgal ettiği ve farklı bir dizi uluslararası yaptırımla karşı karşıya kaldığı 2014'ten biraz farklı. O zamanlar NASA’nın uzay mekiği 2011'de emekli olmuştu ve henüz yeni uzay araçları geliştirilme aşamasındaydı. Bu yüzden NASA, astronotlarını uzaya fırlatmak için Kazakistan Baykonur Üssündeki Rus Soyuz uzay araçlarını kullanıyordu. Rusya’nın o tarihte yine yaptırımlarla karşılaşması nedeniyle Rogozin yine ABD’yi astronotlar üzerinden tehdit etti. Twitter'da Amerikalıların astronotlarını trambolin ile fırlatmaya hazır olmaları gerektiğini söyledi ancak Soyuz fırlatmaları kesintisiz devam etti.
Şu anda ise NASA, SpaceX'in 2020'de faaliyete geçen Crew Dragon'u aracılığıyla otonom bir fırlatma yeteneğine sahip. Yani en azından fırlatmalar için Rusya’ya bağımlılığı büyük oranda azaldı.
Tüm bunlar yaşanırken, şu anda Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline rağmen uzay operasyonları her zamanki gibi devam ediyor. Yıllardır olduğu gibi...
(Kaynak: Türkiye Gazetesi)
'da Takip Edin!
