Ebeveyn tutumu zorbalığı tetikliyor

Duygu Yılmaz - KADIN DÜNYASI
duygu.yilmaz@tg.com.tr

Bir anne babayı çaresiz hissettiren anlardan biri çocuğunun akran zorbalığı yapması ya da bu durumla karşı karşıya kalmasıdır. Zorbalığı yapanın da bir çocuk olduğu gerçeği çaresizliği beraberinde getiriyor. Bu sebeple de kendinizi ya da karşı tarafın ebeveynini suçluyor olabilirsiniz. Zorba çocuk veya zorbalıkla mücadele etmeye çalışan çocuğun ebeveyni olarak size düşen görevleri, çocukları zorbalığa iten sebepleri çocuk ve ergen psikiyatri uzmanı Melek Gözde Luş anlattı.

Akran zorbalığı nedir, kısaca anlatabilir misiniz?
Akran zorbalığı, çocuklukta ya da ergenlikte görülen, kendi yaş grubundaki arkadaş veya arkadaşlarına yönelik sebebi olmadan ve tekrarlayan şekilde görülen sözel, fiziksel ve davranışsal olarak zarar verici davranışlardır. 

Zorbalık türleri nelerdir?
En sık görülen zorbalık türü, dalga geçme, alay etme, küfür ve hakaret etme gibi tavırların görüldüğü sözel zorbalıktır. Vurma, itme, eşyalarına zarar verme gibi fiziki zorbalıklar da sık görülür. Dokunma ya da taciz etme de görülebilir. Oyunlara dâhil etmeme, diğer çocuklarla konuşmasını engelleme gibi sosyal zorbalık tavırlarına rastlanılabilir. Sosyal medya ya da internet ortamında rahatsız edici fotoğraflarını çekip paylaşma, sosyal medya hesaplarına girip uygun olmayan içerikler paylaşma davranışları da yine dikkat edilmesi gereken siber zorbalık dediğimiz zorbalık türü olarak adlandırılmaktadır.  

Çocuklar neden zorbalık yapıyor?
Akran zorbalığı gösteren çocuklar çoğunlukla dürtüsel özellikler gösteren çocuklardır. Diğer çocuklara göre akran grubu tarafından daha fazla reddedilmekte ya da daha az kabul görmekte olan çocuklardır ve sert görünme ihtiyacı duyabilirler, böylelikle diğer saldırgan çocuklarla arkadaş olabilirler. Kolayca ağlayan ve kaygılı görünen çocuklar tarafından kolayca kışkırtılabilirler. Erkek çocuklarının daha fazla oranda zorbaca davranışlar gösterdikleri ortaya konmuştur.

Mağdur olan çocuk üzerinde zorbalığın ne gibi etkileri oluyor?
Akran zorbalığı sebebiyle sosyal ilişkilerinin zayıf olması, çocuğun hem akademik başarısına zarar verebilmekte hem de çocuğun okula karşı tutumunu etkilemektedir. Bu çocukların bir kısmı akran zorbalığına maruz kaldıkları için okula gelmekten korkmaktadır. Bir kısmında daha ciddi boyutta daha ciddi kaygı bozuklukları ortaya çıkabilir. Ders başarısızlığı, uyku sorunları, öfke patlaması, içe kapanma görülebilir. 

Akran zorbalığında ebeveynin çocuk yetiştirmedeki tutumunun yeri ve önemi nedir?
Zorbalık gösteren çocukların güç ve baskınlık kurmaya yönelik güçlü ihtiyaçları vardır, bu durum aileleri tarafından fark edilmezse problemler artabilir ya da ailelerde de güç ve baskınlık kurma tutumları görülüyor olabilir. Çevreye ve topluma karşı öfke duyan ailelerde yetişmiş olabilirler. Bazı aileler çocuklarının popüler olması isteklerini çocuklarına yoğun bir şekilde yansıtmaktadır. Çocuklar da ailelerinin duygu ve davranışlarından etkilenir ve bu durum davranışlarına yansıyabilir. Ayrıca ailelerin, teknolojik araçlar yoluyla çocukların şiddete sürekli tanıklık etmelerine izin vermeleri,  şiddet eylemini normalleştirmektedir.  Bu konularda ailelerin dikkatli olmaları önemlidir. 

YARGILAYICI CÜMLELER KULLANILMAMALI

Zorbalığa uğrayan bir çocuğun ebeveyni nasıl bir yol izlemeli? 
Çocuklar böyle bir durumla karşılaştığında utanabilir, sessiz kalıp yaşadığı zorbalığı aileleri ile paylaşmak istemeyebilir ve kendilerini suçlayabilir. Bu yüzden çocuğu gözlemlemek, onunla iletişim hâlinde olmak önemlidir. Ebeveynlerinin kendisini anladığını ve güvendiğini hissetmesi çocuk için çok önemlidir. Anne babaların bu duyguları çocuklarına hissettirmeleri gerekir. Bu sebeple yargılayıcı cümlelerden uzak kalarak konuşmak  ‘sen de bir şey yaptın mı?’ gibi sorgulayıcı tavırlar takınmamak doğru olur. Karşılaşılan sorunu yine kaba güçle çözmeye çalışmak (zorbalık yapan çocuğun okula vb. giderek dövülmesi gibi) ya da tam tersi çocuğu çözüm bulması için yalnız bırakmak da doğru olmayan davranışlardır.  

Ebeveyn evladını zorbalıktan nasıl koruyabilir?
Yaşıtlarına göre daha az sosyal olan, öz güven eksikliği yaşayan çocukların akran zorbalığına uğrama ihtimalleri daha yüksektir. Anne babaların, çocuklarının kendilerini geliştirmelerine yardımcı olmaları çok faydalı olur. Özellikle öz güven arttırıcı çeşitli sosyal etkinliklere katılmalarını sağlamaları hem çocukların kendi yeteneklerini fark etmelerini sağlar hem de öz güvenin artması sonucunda çocuğun karşılaştığı sorunlara uygun tepki verme becerisi de artar. Sosyal becerileri artan çocuğun, zorba olan çocuklar tarafından rahatsız edilme ihtimali de azalır. Tabii bunların yanı sıra ailelerin çocuklarına iyi bir model olması ve şiddet içeren herhangi bir davranışı çocuklarının yanında övmemeleri de oldukça önemlidir.

İlgili Haberler

Çocuklar para kavramını ebeveynden öğreniyor