Anadolu insanı tabiatı eczane yemekleri ilaç olarak kullanır
Yeni tip koronavirüs pandemisinin dünyayı ve ülkemizi sarstığı bugünlerde beslenme ve diyet uzmanı Taylan Kümeli’nin görüşlerine başvurduk. Sorularımız ve Kümeli’nin cevapları şöyle:
Sağlıklı beslenme nedir?
Sağlıklı beslenme vücudumuzu oluşturan hücrelerin doğru ve düzenli çalışabilmesi için gerekli olan makro ve mikro-besin öğelerini (karbonhidrat, protein, yağ vitamin, mineral ve su) yeterli ve dengeli miktarda almaktır.
Bağışıklık sisteminin görevi nedir?
Bağışıklık; vücuda giren yabancı maddelerin etkisizleştirilmesi, dışarıya atılması veya yok edilmesidir. Bağışıklık sisteminin görevi; öncelikle çevrede bulunan çok sayıdaki virüs, bakteri, mantar ve parazit gibi mikropların vücuda girmelerini, yayılmalarını engellemek ve zarar verici etkilerine karşı vücudu korumaktır. Tıpta immün sistemi denilen bağışıklık sistemi; timus bezi, kemik iliği, dalak ve lenf bezlerinden oluşan bir sistemdir. Buralarda üretilen ve bağışıklık sisteminin askerleri olarak düşünebileceğimiz çeşitli hücreler, kan yoluyla vücuda dağılarak nerede ihtiyaç varsa orada görevlerini yerine getirirler.
Bağışıklık sistemimizin bozulduğunu nasıl anlarız? Bağışıklık sistemi bozuklukları nelere sebep olur?
Bağışıklık sistemimiz vücudumuzun işletim sistemidir. Bütün organlarımızın tam randımanlı ve sağlıklı çalışabilmesi için güçlü olması şarttır. Bu sebeple koruma kalkanımız olan bağışıklık sistemimizi güçlü tutmalı ve gücümüzün düştüğünü anladığımız anlarda hemen müdahale etmeliyiz. Peki, bağışıklığımızın düştüğünü nasıl anlarız? Yorgunluk, iltihaplanma, sık sık grip olma, alerjik reaksiyonların artması, uçuk çıkarmak, saç dökülmesi, kuru cilt en önemli belirtilerdir.
Beslenme vücudun bağışıklık sistemini nasıl etkiler?
Beslenme, vücudun direncini etkiler. Protein ve enerji bakımından yetersiz ve kötü beslenme durumlarında bağışıklık sisteminin savunma gücü zayıflar. Beslenme yetersizliği, özellikle çocuklukta hastalıklara yakalanmada büyük rol oynamaktadır. Eksik beslenme enfeksiyonlara ve bunların zararlı yan etkilerinin oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Dünyada her sene altı milyon çocuğun yetersiz beslenme sonucu bağışıklık sisteminin zayıflamasından kaynaklanan enfeksiyonlar yüzünden öldüğü bildirilmektedir.
Bağışıklık sistemini güçlendiren ve zayıflatan yiyecekler nelerdir?
Beslenmemizde bağışıklık sistemimizin güçlenmesine yardım edecek yeterli protein almaya, özellikle biyolojik değeri yüksek, süt, süt ürünleri, yumurta gibi, proteinleri tüketmeye dikkat edilmelidir. Ayrıca bağışıklık sistemini oluşturan hücrelerin organizmadaki hareketlerini sürdürebilmeleri için yeterli su içilmesi gerekir. Besinlerin vücuda enerji vermek için geçirdiği kimyasal olaylar ve oksitlenme sırasında oluşan serbest radikaller arttıkça bütün hücre ve organlarına zarar vermeye başlarlar. Stres hava kirliliği, egzoz gazları, sigara dumanı gibi birçok faktör de hücreleri etkileyerek serbest radikalleri artırmaktadır. Vücut bazı anti-oksidan maddeleri kullanarak oksitlenmeyi önleyip serbest radikallerin zararlı etkilerinden kendisini korumaya, bağışıklık mekanizmasının bozulmasını önlemeye çalışır. Antioksidanların en önemlileri C ve E vitamini, beta-karoten, selenyum, bazı protein bileşikleri, isoflavonlardır.
Anadolu mutfak kültürümüzü bağışıklık sistemi ve sağlıklı beslenme konusunda değerlendirir misiniz?
Anadolu mutfağı tabiatla çok iç içe olduğu için insana dair her şeyin tedavisini doğadan buluyor. Otlar, baharatlar, sebze, meyve, et, tavuk, balık, kuru baklagil, yağlı tohumlar her yörede farklı hayat buluyor. O yüzden Anadolu insanımız tabiatı yüzyıllarca eczane, yemeklerini de ilaç olarak kullanmış. Tarhana, turşu, ev yoğurdu, baharatlar hep bu şifanın içinde.
Sizce Anadolu’da beslenme alışkanlıklarının bağışıklık üzerinde olumsuz etkileri nelerdir?
Eğer yörenin mutfağı ağır ve insan sağlığı için uygun olmayan yiyeceklerden oluşuyorsa ve geleneksel olarak o bölgede yemek her şeyin önündeyse o zaman sağlığımız için problem çıkarmaya baslar. Yağlı ve yüksek karbonhidratlı beslenmeye paralel; kalp damar hastalıkları, diyabet, yüksek kilodan kaynaklanan ortopedik sorunlar ve maalesef metabolik problemler yaşanmaya başlayabilir. Bunlar da bağışıklığımız için olumsuzluklardır.
KAHVALTIYI ASLA İHMAL ETMEYİN
Evden çıkamadığımız bu günlerde sağlıklı beslenme ve kilo kontrolünü sağlamak için tavsiyeleriniz?
∂ Güne mutlaka kahvaltı ile başlayın.
∂ Ara öğün yapmayı ihmal etmeyin.
∂ Yüksek kalorili atıştırmalıklar yerine sağlıklı atıştırmalıklar tercih edin.
∂ Fazla değil, yeterli karbonhidrat tüketin.
∂ Sebze ve meyve tüketimine dikkat edin.
∂ Günde en az iki üç porsiyon süt ve süt ürünleri tüketin.
∂ Su içmeyi ihmal etmeyin.
∂ Egzersiz yapın.
∂ Ne fazla ne az uyuyun.
DİYET YAPARKEN GÜÇTEN DÜŞMEYİN
Diyet yaparken bağışıklık sistemimizin olumsuz etkilenmemesi için nelere dikkat etmeliyiz?
∂ Güneşten faydalanın. D vitamini güçlü bağışıklık için olmazsa olmaz.
∂ Diyetinizde kırmızı et, bol sebze ve hamsi gibi yağlı balıklar bulunsun.
∂ Haftada iki-üç defa bakliyat, ayda bir kez ızgara karaciğer tüketin.
∂ Yoğurt, ev yapımı ayran, boza, ev yapımı taze turşular güçlü bir bağışıklık için harika besinlerdir.
∂ Alışveriş listenize kırmızı, sarı dolmalık biber, domates, böğürtlen, pancar, kırmızı lahana ekleyin.
∂ Portakal, limon, greyfurt, mandalina, nar, yeşil sebzeler, özellikle yeşilbiber de bağışıklığı güçlendirir.
∂ Yemeğin içine hızla nüfuz edebilmesi için, limonu küp şeklinde kesilmiş kabuğuyla birlikte koymak daha iyidir.
∂ Maydanoz C vitamini bakımından zengindir. Tümörlerin büyümesinde etkili olduğu düşünülen apigenin diye bir madde de içerir.
ÜZÜNTÜ, BAĞIŞIKLIK DENGESİNİ BOZUYOR
Beslenme dışında dikkat etmemiz gereken destekleyici unsurlar nelerdir?
Aslında vücut çok güçlü bir bağışıklık sistemine sahiptir. Yeter ki, siz bazı hatalarla onu güçsüz düşürmeyin:
∂ Uykusuz günleri ateşli hastalıkların izlediği biliniyor.
∂ Beslenme yanlışları çok etkili. Yetersiz beslenmek özellikle vitamin, mineral ve antioksidan zengini yiyeceklerden, proteinlerden uzak kalmak, yeterince kırmızı et, balık, tavuk, yoğurt, peynir tüketmemek bağışıklık sistemini zayıflatıyor.
∂ Özellikle demir, çinko ve selenyum gibi minerallerin, C, B ve D vitamini eksikliklerinin bağışıklık sistemini takatsiz bıraktığı biliniyor.
∂ Stres, üzüntü, çözülemeyen ruhsal sorunlar da bağışıklık dengesini bozuyor.
∂ Hareketsiz bir hayat da bağışıklığın düşmanı.
∂ Öncelikle tabii probiyotikleri hayatımıza mutlaka almalıyız (turşu, yoğurt, tarhana).
.jpg)