Çayın kalbinde zengin mutfak

Aslında türküler genel olarak sadece keyif veren duygulandıran melodiler değildir. Sözleri ile türküye konu olan yeri de özetler, işte yukarıdaki türkü de o türkülerden. Halk kültürlerinde yaşanılan yerin fiziki özellikleri önemli yer tutar. Rize ve çevresinin fiziki yapısı kendisine kıyı oluşturan Karadeniz, yüksek ve engebeli dağları, zengin bitki örtüsü, yaylaları, sürekli yağışlı olan iklimi, sisli havaları ve akarsularıyla dikkat çeker. 
Rize Türkiye’mizin çay bahçesi. Ama aynı zamanda güzel ülkemin yayla şehri, deniz şehri ve illaki hamsi şehri. Yaylalar demişken bu yaylalar sadece yüksek otlaklar değil farklı değerler de barındırıyor bağrında. ÜÇ DORUK, GÖLLER VE KAÇKAR DAĞLARIndan meydana gelen millî parkın batısında konumlanan FIRTINA DERESİ ile doğusunda yer alan HEMŞİN DERESİ oldukça zengin bir floraya sahip. Kaçkar Dağları Millî Parkında 756 bitki çeşidi, 178 omurgalı ve 149 hayvan türü yaşıyor. Parkın sınırlarında yer alan Fırtına Vadisi ve Palovit Vadisi ormanları, Türkiye’deki ender el değmemiş orman olma özelliği taşıyor. Parkta aynı zamanda buzullar, buzul vadileri, buzul gölleri, morenler ve sirkler yer alıyor. 


ANZER BALININ 
ÜRETİLDİĞİ YER
Türkiye’nin en önemli ekosistemini bünyesinde barındıran Kaçkar Dağları Millî Parkında FIRTINA DERESİ, ZİL KALESİ VE AYDER YAYLASI gibi önemli turistik noktalar bulunuyor. Rize’nin en önemli tarihî yapılarından bir tanesi olan Zil Kalesi, Fırtına Deresi’nin dik yamaçlarına inşa edilmiş. Yapım tarihi tam olarak bilinmese de Zil Kalesi’nin 14. yüzyılda inşa edildiği düşünülüyor. Bu kale, Orta Çağ kervan yolu üzerindeki güvenliği sağlamak için kullanılıyormuş. Bir diğer yayla ise İkizdere ilçesine 35 kilometre mesafede konumlanan Anzer Yaylası. Gerek bitki örtüsüyle gerekse sahip olduğu tabii güzelliklerle yalnızca Rize’nin değil, ülkemizin önemli coğrafi alanlarından biri. 2 bin 105 metre yükseklikte yer alan bu yayla, geçiş noktasında olması ve çevresinde birçok yaylanın bulunmasından ötürü turizm potansiyeli yüksek bir yer. Dünyaca ünlü Anzer balı da burada üretiliyor. Yalnızca Anzer Yaylası’nda yetişen endemik çiçeklerin polenlerinden üretilen Anzer balı, dünyanın en güzel pahalı balları arasında gösteriliyor. 
Türkiye ve başlığımıza konu olan ÇAY, Rize için çok anlamlı. Mesela Çayeli HAREM TEPE ÇAY BAHÇESİ, filmlerde ve reklamlarda izlenen o meşhur çay bahçesi, harika bir atmosfer. Rize’de tabiat sanki oluşturduğu zorluğun farkında olsa gerek ki, biraz da insafa gelmiş her noktasından bir değer ortaya çıkıyor. İyidere’de konumlanan mağaralar arasında en büyüğü olan PİLEKİ MAĞARASI, insan eliyle yapılmış. Ama daha önemlisi PİLEKİ, Karadeniz yöresinde yaşayan Gürcülere özgü bir mutfak aracı.  Yuvarlak ve içi boşaltılmış çanak formunda olan bu aracın yapımında kullanılan taş, İyidere Çiftlikköy’de konumlanan Pileki Mağarası’ndan çıkarılıyor.  

LEZZETLERİ 
SAYMAKLA BİTMEZ
Gelelim Rize mutfağına; HAMSİ, ÇAY, BAL, PEYNİR, KURU FASULYE, KAVURMA, PİDE ve MUHLAMA başrollerde. Ama öyle lezzetler var ki; hamsikoli (hamsili ekmek), hamsili pilav, karalahana sarması, turşu tavalısı, laz böreği, korkoto çorbası, fasulye (lobya) çorbası, pazı tavalısı veya pazı kavurma, lahana rohtikosu, hamsi çığırtası, pekmezli kabak aklıma gelenler... Peki nerede yemek yemelisiniz? Ben iki nokta biliyorum: Rize merkezde LİMAN LOKANTASI ve ÇAYELİ’NDE LALE LOKANTASI, vallahi bende üç yok, varsa da inşallah yakında keşfederiz. Çamlıhemşin’de ZUA COFFEE iyi bir kahve molası için düşünülebilir. 
Öte yandan Rize ismi, kaynağı ve anlamıyla ile ilgili olarak çok fazla görüş var. Mesela Rize’deki akarsulardan biri Yunanca pirinç anlamına gelen RHIZIOS sözcüğüyle adlandırılmış. Rumcada dağ eteği anlamında kullanılan RIZA sözcüğü de diğer bir iddia… Osmanlı Türkçesinde ise Rize ufak kırıntı, döküntü anlamında kullanılmıştır. Neyse biz Rize’yi ismin kaynağından çok şehrin bugünkü gerçekleri ve bu ismiyle sevdik, seviyoruz. Anlatacak daha çok şey var Rize hakkında ama şimdilik bu kadar…  

KARALAHANA ÇORBASI
MALZEMELER 
¥ 1 bağ karalahana
¥ 1 çay bardağı 
çekilmiş kırıklı mısır 
¥ Bir dilim bal kabağı 
¥ 1 su bardağı 
haşlanmış kuru fasulye 
¥  6 su bardağı sıcak su
¥ 1 yemek kaşığı tereyağı
¥ 2 yemek kaşığı sıvı yağ
¥ 2 yemek kaşığı mısır unu
¥ Tuz 
¥ Kırmızıbiber
¥ Karabiber

HAZIRLANIŞI
Geceden ıslatılan fasulyeler ve mısır iyice yıkandıktan sonra suda haşlanır. Diğer tarafta bol su ile yıkanan lahana ve bal kabağı ince ince doğranır. Fasulyeler iyice haşlanınca tencereye ilk önce lahanalar eklenir. Lahanalar ezilmeye başladığında ise bal kabağı da tencereye ilave edilir. Bal kabağının pişmesine yakın tereyağı, karabiber ve kırmızıbiber eklenir. Yaklaşık 15 dakika kadar kaynatılır. Daha sonra mısır unu az miktarda suyla bulamaç hâline getirilir ve kaynamakta olan çorbaya eklenir. Tuzu da ilave edilen çorba 10 dakika daha pişirildikten sonra ocaktan alınarak sıcak şekilde servise sunulur.

RİZE LEZZETLERİ
PEPEÇURA

MALZEMELER 

¥ 1 kilogram siyah üzüm
¥ 6 su bardağı su
¥ 2 su bardağı toz şeker
¥ Yarım çay bardağı nişasta
¥ Yarım çay bardağı mısır unu

HAZIRLANIŞI
Üzümler bol su ile güzelce yıkanır ve saplarından ayrılır. Temizlenen üzümler su ve şeker ile birlikte derin bir tencereye alınarak kısık ateşte pişmeye bırakılır. Üzümler iyice suyunu bırakıp, eriyene kadar ara ara karıştırılarak pişirilir. Üzümler yumuşayınca tencere ocaktan alınır. Ardından büyükçe bir süzgeçten geçirilerek ezilmemiş olan üzümler bir kaşık yardımıyla iyice ezilir ve tüm suyunun çıkması sağlanır. Elde edilen üzümlü şekerli karışımdan iki su bardağı kâseye ayrılıp kalanı tekrar tencerenin içerisine alınır. İçerine nişasta ve mısır unu eklenerek çırpma teliyle çırpılır. Daha sonra karışım azar azar geri kalan üzüm suyuna bir yandan çırpılarak ilave edilir. Kıvam alana dek karıştıra karıştıra pişirilir. Koyulaşan pepeçura, kâselere paylaştırılır. Ilınana kadar oda ısısında sonrasında buzdolabında bekletilir. Soğuk olarak servis edilir.