"Sultân-ül-ârifîn" diye anıldı...

Bayezid-i Bistami, çocukken bir gün cami avlusunda oynuyordu. Şakik-i Belhi hazretleri "Bu çocuk büyüyünce zamanının en büyük velîsi olacak" buyurdu.
Bayezid-i Bistami hazretleri, Silsile-i aliyyenin beşincisidir. "Ârifler Sultanı" diye meşhurdur. Üveysi idi. Kendisinden kırk yıl önce vefat eden İmam-ı Cafer-i Sadık hazretlerinin ruhaniyetinden istifade etti. Son derece âlim, fâdıl ve edip idi...
Bayezid, küçük yaşta iken okumaya başladı. Dikkatle derslerine devam ediyordu. Bir gün okuduğu bir âyet-i kerimenin (Lokman suresi: 14) tesiri ile eve döndü. Annesi merak edip niçin erken döndüğünü sorunca, şöyle cevap verdi:
"Öğrendiğim bir âyet-i kerimede, Allahü teâlâ, kendisine ve sana itaat etmemi emrediyor. Ya sana hep hizmet edeyim veya beni serbest bırak, hep Allahü teâlâya ibadet ile meşgul olayım." Annesi; "Sen beni bırak Allahü teâlâya ibadet et" dedi. Bundan sonra, kendini Allahü teâlâya verdi, emirlerinin hiçbirini yapmakta gevşeklik göstermedi; ama annesinin hizmetini de ihmal etmedi. Annesinin küçük bir arzusunu, büyük bir emir kabul edip, her durumda yerine getirmeye çalışırdı...
Bâyezîd-i Bistâmî hazretlerine "Bu yüksek makamlara nasıl kavuştunuz?" diye sordular. Cevâbında şöyle anlattı:
"Bir gece herkesin uyuduğu bir sırada, Bistâm'dan çıktım. Ay her tarafı aydınlatıyordu. Aniden karşımda çok heybetli bir makam gördüm. Onsekiz bin âlem O'nun heybeti yanında bir zerre gibi kalıyordu. Aklım başımdan gitti. Beni fevkalâde bir hâl kapladı. O halde iken (Yâ Rabbi, bu kadar büyük, bu kadar güzel bir dergâh acaba niçin böyle boş?) dedim. Bir nida geldi ki:
(Bu dergâhın boşluğu, kimse gelmediği için değil, belki gelenlerin lâyık olmadığı ve uygunsuzluğu sebebiyle gelenleri bizim kabul etmeyişimizdendir...)
Bir an, 'herkesin bu huzura kavuşması için şefâatçi olayım' diye kalbime geldi. Fakat, bu şefâat makamının Sultân-ül-Enbiyâ Muhammed aleyhisselama mahsus olduğunu hatırlayıp, benim öyle düşünmemin, bu şefâat makamına karşı edebe riâyetsizlik olacağını anlayıp, o düşüncemden vazgeçtim. Bir ses duydum ki;
(Ey Bâyezîd, Sultân-ül-Enbiyâ'ya olan muhabbetin ve edebe riâyetin sebebiyle, biz de senin edebini ve mertebeni yükseltiyoruz. Kıyâmete kadar 'Sultân-ül-ârifîn' diye anılırsın) buyuruyordu."