Obeziteden kurtulmanın en iyi yöntemi ameliyat
24 Ağustos 2013 01:00
Bu hafta çağımızın hastalığı olarak görülen ve çocuklarımızı da ciddi olarak etkisi altına alan obeziteyi masaya yatırdık. Konuğumuz, bu konudaki başarılarıyla isim yapmış Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Hasan Altun. Kendisini hastaları çok seviyor. Ailelerinin bir üyesi gibi gördükleri hekimleriyle daima birlikteler. Zira böyle bir çabanın içerisine girdiyseniz artık yaşama biçiminizden, alışkanlıklarınıza kadar birçok şeyin hayatınızda değişmesi gerekiyor. Bu da ancak işinin ehli kişilerle olabilir ki işte Doç. Dr. Hasan Altun bu isimlerden birisi. Lafı uzatmadan sohbetimize başlıyor ve çok korktuğumuz cerrahi yöntemlerle obezite tedavisine, gerekli olduğu hallere ve nasıl yapıldığı ile ilgili merak edilenleri hocamızdan öğreniyoruz.
Öncelikle obezitenin tanımını sizden alsak ve sınırı neresidir diye sorsak.
Şöyle söyleyeyim obezite vücutta aşırı miktarda yağ dokusunun birikmesidir ve günümüzde artık çok ciddi bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Vücut görüntüsünde oluşturduğu tahribatın yanı sıra kalp, şeker, tansiyon, eklem rahatsızlıkları gibi kişinin ömrünü ve yaşam kalitesini etkileyen birçok rahatsızlığın da en başta giden sebeplerinden. Maalesef ülkemizde de obezite Sağlık Bakanlığı verilerine göre erişkin kadınlarda % 40, erkeklerde ise %20'ye ulaşmıştır. Vücut kitle indeksine göre sonuçları 30'un üstünde olan kişileri obez kabul ediyoruz.
İLK SEBEP YANLIŞ BESLENME
Obezite ile diyabet arasında ciddi bir ilişki var galiba.
Obezite diyabet gelişiminde en önemli risk faktörü. Obez bir kişinin diyabet olma riski zayıf bir insana göre 90 kat daha yüksektir. Diyabetik hastaların sadece %15'i zayıf hastalardır. Obez diyabetik hastalar az bir kilo verdiklerinde bile şekerleri çok daha iyi kontrol edilebilmektedir.
Sanırım çocuklarda da artan bir obezite var. Bu durumu neye bağlıyorsunuz?
Maalesef değişen beslenme alışkanlıkların bunda rolü çok yüksek. Çok fazla hazır gıda tüketmeye başladık. Fast food ve şekerli içeceklerle çocukların beslenme alışkanlıkları değişti. Şayet bir çocuğun ebeveynlerinde obezite varsa çocuklarında görülme ihtimali de çok yüksek. Genetik bir yanı var. Ancak birinci sebep yanlış beslenme.
Obezite tedavisinde nasıl bir yöntem izleniyor?
Birçok yöntem var. Ancak şu anda dünyada en etkilisi obezite cerrahisidir. Obezite cerrahisi sadece hastaya kilo verdiren bir yöntem değil, aynı zamanda ameliyat sonrası hastaları metabolik hastalıklardan da kurtaran ve vücutta hormonal değişiklik yapan ameliyatlardır. Bu yüzden artık obezite ameliyatlarına Metabolik Cerrahi de denilmektedir.
Kimler obezite ameliyatı olabilir?
18-65 yaş arasında olan ve vücut kitle indeksi 40'ın üzerinde bulunanlara yapılabilir. Vücut kitle indeksi 35-40 arası olup ek olarak kilolara bağlı yandaş hastalıkları yani hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi, kalp yetmezliği vb. olan hastalar önceliklidir. Ancak öncelikle ameliyatı ve anesteziyi kaldırabilecek durumda olmak gerekir. Diğer yandan psikiyatrik hastalığı olup tedavi görmeyenlere, anestezi engeli olanlara, alkol madde bağımlılarına ve sonrasında diyetini hayat biçimi haline getirmeyecek hastalara yapmak doğru değildir.
Ameliyatlarda nasıl bir yol izliyorsunuz?
Ameliyatlar genel olarak iki gruba ayrılırlar. Bunlar yeme kısıtlayıcı ve yeme kısıtlayıcı ile birlikte emilimi bozan ameliyatlardır. Bunlardan yeme kısıtlayıcı ameliyatlara mide kelepçesi ve tüp mide (sleeve gastrektomi) ameliyatı girmektedir. Yeme kısıtlayıcı ve emilimi bozan ameliyatlara da "gastrik by pass" ile "biliopankreatik diversiyon" girmektedir.
Ameliyattan ne kadar süre sonra kilo kaybı başlıyor?
Ameliyat olan hastalar en fazla kiloyu ameliyat sonrası ilk ayda verirler. İlk bir ayda ortalama 15-20 kilo verilmekle birlikte hastalarda 30 kiloya varan tartı değişiklikleri olabilmektedir. Daha sonraki aylarda kilo verme giderek azalır. Aralarda kilo vermede durmalar olabilir. Yaklaşık 1-1.5 seneye kadar kilo verme devam eder. Bundan sonra kilo verme durur ve hastalar bu dönemden sonra biraz kilo alabilirler. Bu ameliyatlar sayesinde hastalar fazla kiloların %75-85'inden ve obezitenin sebep olduğu yandaş hastalıklardan büyük oranda kurtulmuş olurlar.
Peki tekrar kilo alınır mı?
Obezite cerrahi ameliyatlarından sonra bilimsel araştırmalara göre %5 hastada çok az kilo değişimi olabilmektedir. Fazla bir kilo alma ya da uzun dönemde eski kiloya dönme olmamaktadır. Bu yöntemler kalıcı kilo verdiren yöntemler olarak kabul edilmektedir.
Ameliyat olmakla her şey bitiyor mu?
Elbette hayır. Ameliyat sonrası hastanın izleyeceği yol da çok önemli. Bu yöntemleri hasta kendine yardımcı bir araç olarak düşünmelidir. Bu aracı ne kadar iyi kullanırsa ameliyatın o hastaya o kadar faydası olacaktır. Ameliyatların amacı hastaya kilo verdirirken sağlıklı beslenme ve sporu da hayatlarına ekleyerek sağlıklı yaşama biçimi edinmelerini sağlamaktır. Bu yüzden ameliyat sonrası düzenli doktor ve diyetisyen takibinde olmaları, spor yapmaları sağlıklı yaşam biçimi edinmeleri son derece önemlidir.
151'DEN 87 KİLOYA DÜŞTÜ
Midemle birlikte vücudum da küçüldü
Sohbetimize Doç. Dr. Hasan Altun'un hastalarından Taner Barış da katıldı. Önceki hali ile yeni hali arasında inanılmaz fark vardı. Barış, yaşadıklarını şöyle anlattı: "Tüm mide ameliyatı sayesinde bir yılda 151 kilogramdandan 87 kilograma geriledim. Şu an ne kadar doğru bir karar verdiğimi arkadaşlarımın tepkileri ve değişen yaşam şeklim sayesinde görebiliyorum. Küçülen midemle beraber gövdemin de küçülmesi hareket kabiliyetimi artırdı. Çok daha hareketli ve sağlıklı yaşam biçimi edindim. Eskiden iki kat merdiven çıkamızdım, şimdi saatlerce spor yapabiliyorum. Psikolojik olarak da çok mutluyum. Hiç unutmuyorum, kilolarımın sebep olduğu eklem ağrılarım için MR çektirmem gerekti. Günlerce açık MR aradım. Çekimi yapacak kişi yine de problem yaşayacağımı söylediğinde kararımı vermiştim; artık bu kilolardan kurtulmamın zamanı çoktan gelmişti ve geçiyordu. Eskiden bir tencere yaprak sarmayı, bir kilo baklavayı dondurmayla yer kalkardım; şimdi sadece birkaç sarma yetiyor."
TÜP MİDE METODU
Midenin yüzde 75'ini kesip zımbalıyorlar
Mide kelepçesi ile ilgili olumsuz duyumlarımız da var. Bu konuda neler söylemek istersiniz?
Böyle bir kaygıya hiç gerek yok. Günümüzde obezite ameliyatlarında laparoskopik cerrahi yoğun olarak kullanılıyor, hasta ve doktora büyük kolaylıklar sağlıyor. Fakat aletlerin hareket kabiliyetinin az; görüntünün de 2 boyutlu olması gibi kısıtlamaları var. Bu ihtiyaçlardan dolayı robotik cerrahi geliştirilmiş. Bu sistemde doktorun uzaktan kontrol ettiği, hareket kabiliyeti çok yüksek robotik kollar kullanılıyor. Bu kollar sayesinde robot, insan bileğinin yaptığı bütün hareketleri taklit edebiliyor ve insan bileğinden çok daha fazla hareket kabiliyeti kazandırıyor. Mide bandı yapıştırılması da hastanın durumuna göre yapılacak yöntemlerden birisi.
Tüp mideyi duyuyoruz.
Bu yöntemde amaç midenin hacim kapa-sitesini düşürmek. Midenin %75'i ameliyatla geride yemek borusu genişliği kadar bir bölüm kalacak şekilde zımbalanarak çıkarılıyor. Geride kalan midenin şeklinden dolayı da tüp mide ameliyatı deniyor. Bu yöntemde iştah hormonu salgılayan midenin üst kısmı da çıkarıldığı için hasta genel olarak acıkmıyor. Kilo verdirmesi mide bandına göre çok daha iyi. Anatomi bozulmadığı için vitamin ve mineral eksikliği nadiren gelişir ve hayat boyu vitamin-mineral takviyesine gerek kalmaz. Ameliyattan sonraki ilk bir ay hasta sıvıdan katıya doğru kademeli değişen bir biçimde beslenme programı izler. Bir aydan sonra tüm gıdaları tüketebilir. Yemeyi kısıtlayıcı ve aynı zamanda emilimi engelleyici bir ameliyattır. Tip 2 diyabetik hastalar diyabetlerinden dramatik olarak %85-90 oranında kurtulur.
İŞTE FORMÜLÜ
Obez misiniz hesaplayın!
Bir kişinin obez olup olmadığı "vücud kitle indeksi"ne göre hesaplanıyor. İndeks kişinin kilosunun boyunun metre cinsinsen karesine bölünmesiyle elde ediliyor. Mesela, 85 kilogram olan, 175 santimetre boyundaki birisinin vücut kitli indeksi şöyle hesaplanabilir: 85 / (1.75x1.75)= 27.7 Yani bu kişi aşırı kilolu olarak kabul ediliyor.
Vücud Kitle İndeksi Obezlik derecesi
18.5-25 normal kilolu
25-30 Aşırı kilolu
30-35 Obez (klas 1)
35-40 Obez (klas 2)
40-50 Morbid obez
>50 Super obez