İslamiyete uygun olmayan satışlar!

 

 

Dinimizde yemesi-içmesi ve kullanması haram olan şeyler sayılıdır. Helal olan şeyler ise sayılamayacak kadar çoktur. Dinimizin haram saydığı kazanç yollarından biri de, İslamiyete uygun olmayan bâtıl ve fâsit satışlarla alınan ve satılan mallardır. Bunları yemek-içmek ve kullanmak haram olur.

Bir kimse İmâm-ı a'zam Ebû Hanîfe'den "rahmetullahi aleyh" sordu ki: "Vakitlerimi ibâdet ile geçirmek istiyorum. Bana bir şey yaz da, hep onu yapayım!" İmâm-ı a'zam alışveriş bilgilerini yazıp verince, "Bu, tüccarlara lâzım olur. Ben evimde oturup ibâdet ile meşgul olacağım" dedi. Cevabında, "Yiyecek ve giyecek lâzım olmayan kimse var mı? Dinimizin alışveriş kısmını bilmeyen, haram lokmadan kurtulamaz ve ibadetlerinin sevabını bulamaz" buyurdu. 

İslamiyete uygun olan satışlara (Sahih satış) denir. Bir alışverişte, satışın sahih olabilmesi için, mutlaka bir alıcı ve satıcının bulunması ve aynı kimse olmaması, yani bir kimsenin hem satıcıya, hem alıcıya vekil olarak kendi kendine satış yapmaması, alıcı ve satıcının akıllı olmaları lazımdır. Alıcı ve satıcının arasında bir akit/sözleşme yapılması, yani birinin teklif edip, karşısındakinin onu, ayrılmadan önce kabul etmesi, yani söz kesilmesi şarttır. Satılan malın ve fiyatının/bedelinin, mal olmaları ve mütekavvim, yani yemesi ve kullanılması helal olmaları lazımdır. Satılan malın değeri, bir felsin itibari kıymetinden aşağı olmaması da lazımdır. Satılan malın ve fiyatının, cins ve miktarının da belli olması lazımdır. [Bir felsin itibari kıymeti, bir altın liranın onbeşte birinin kuruş cinsi kadardır. Mesela altın lira 600 TL olursa, 600:15=40 kuruş olur.]

İslamiyete uygun olmayan satışlara da (Bâtıl satış) denir. Bunlar, yok hükmünde olan satışlardır. Kendisi mal sayılmayan şeylerin satılması bâtıldır. Mesela kan, şarap, kendi ölmüş hayvanın leşi mal değildir. Kendi mülkü olmayan şeyi satmak bâtıldır... 

İslamiyetin mal saydığı ve kullanılmasına izin verdiği, aslında sahîh olan, fakat semeni/bedeli, kullanılması helal olmayan mallardan olan veya satılan malın veya bedelinin miktarı ve vasıfları ile veresiye satışlarda, bedelinin ödeme zamanı bilinmeyen satışlara da (Fâsit satış) denir. Yanında bulunmayan şeyi müşteriye tarif etmeden satmak fâsiddir. Kurtlanmış, bozulmuş eti satmak bâtıl, kokmuş eti satmak ise fâsittir. Sıkışık durumda olana, mesela aç, susuz, çıplak, evsiz kalana, bunları semen-i mislinden, yani piyasadaki en yüksek değerinden gaben-i fahiş ile yüksek fiyatla satmak fâsittir...