Yılbaşında çalışanlara bu ödemeler zorunlu!

 

Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi olarak ilan ettiği yeni koronavirüs kâbusu 2020 yılına damgasını vurmuştu. Gerçekten 2020 yılında tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de tüm vatandaşlarımız korona ile yatıp kalktı. Büyük umutlarla 2021 yılına girdiğimiz bugünlerde çok sayıda üretilen aşılarla birlikte umarız tüm dünya ve insanlık Covid-19 illetinden tamamen kurtulur…

Bu temennilerimizden sonra gelelim yılbaşında çalışanların haklarına… Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre 1 Ocak günü yılbaşı tatilidir.

Yılbaşı tatilinde işçilerin çalışıp çalışmamasına göre özel hakları bulunmakta olduğundan yapılacak ödemelerin hesabı da özellik arz etmektedir.

 

 

İş hukukumuzda millî bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. Yılbaşı tatilinde çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesiyle kararlaştırılabilir. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması şattır. İş yerlerinde çalışan işçilere belirtilen gün için;

Yüzde usulünün uygulandığı iş yerlerinde de işçi ücretlerinin işverence işçiye ödenmesi gerekmektedir. 

Örneğin bir markette kasiyer olarak çalışan Ayşe Hanım, aylık 6000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 200 TL’dir. Ayşe Hanım, her yılbaşı günü çalışmazsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltilme yapılmadan ücretleri tam olarak yatırılacaktır. 

Ancak örneğimizdeki Ayşe Hanım, tatil yapmayarak çalışırsa; o gün için 200 TL yerine 400 TL’ye hak kazanacaktır. Bu durumda Ayşe Hanımın yılbaşında çalıştığını varsayarsak bugün için (1X200=) 200 TL kazanacaktır. Böylece örneğimizde adı geçen Ayşe Hanım’a 2021/Ocak ayı için toplamda 6200 TL maaş ödemesi yapılması gerekecektir. Diğer yandan bu ücret artışının SGK emekliliğinde de faydası olacaktır. Yargıtay birçok kararında Anayasal dinlenme hakkı kapsamında olan ve bu nedenle yasak çalışma kapsamına giren hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil çalışmalarının aylık ücrete dâhil olduğu hakkındaki sözleşme hükümlerini geçersiz olduğuna hüküm vermiştir. Bu nedenle işveren yılbaşı tatil ücretinin işçinin maaşına dâhil olduğunu ileri süremez. İşçi belirtilen günde çalışmışsa örneğimizdeki gibi mutlaka ilave ücret ödemek zorundadır.

 

 

Yılbaşı günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır. Bu nedenle yılbaşı tatili gününde çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her halükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır. Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır.

Hemen belirtelim ki; fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır.

 

 

Yılbaşı tatilinde çalışıp da %100 zamlı ücreti ödenmeyen işçi işten ayrılmamış ise İŞKUR müdürlüklerine ya da Çalışma Bakanlığı İş Müfettişlerine bir dilekçe ile şikâyette bulunabilir. İşten ayrılmış ise önce ara bulucuya gitmesi gerekmektedir.

Ara bulucuda uzlaşamamış ise iş mahkemesine başvurabilecektir. Yılbaşı tatili gününde çalıştığını iddia eden işçi, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Hem idari hem de mahkeme safhasında işçinin imzasını taşıyan bordro bu konuda -sahteliği ispat edilinceye kadar- kesin delil niteliğinde kabul edilmektedir.

 

 

İmzalı bordroda yer alan bayram ve genel tatil ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümün boş olması ya da bordronun imza taşımaması hâlinde işçi, yılbaşı tatili gününde çalıştığını her türlü delille ispat edebilir. Yılbaşı tatili gününde çalışıldığının ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle iş yerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda, tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmektedir. Bununla birlikte, iş yerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilmemektedir.

              ***