AB eğitiminde çeyrek asır
Türkiye'nin Avrupa Topluluklarına 14 Nisan 1987'de tam üyelik müracaatında bulunmasından iki ay sonra 15 Haziran 1987'de Ankara Üniversitesi bünyesinde Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATAUM) adıyla bilimsel bir kurum oluşturuldu. ATAUM'un kuruluş gayesi, Avrupa Toplulukları konusunda akademik faaliyetler yürütmekti. 25. kuruluş yıl dönümünü idrak eden ATAUM geçen çeyrek yüzyıllık süre zarfında eğitim programlarından akademik yayınlara uzanan çok geniş bir yelpazede çalışmalarını sürdürdü. Birçok üniversitemizde aynı konularda çalışan merkezlere ilham kaynağı oldu. Avrupa Birliği'yle ilgili kitapları ve raporları ihtiva eden bir ihtisas kütüphanesini bünyesinde oluşturdu. ÖZAL'IN GAYRETLERİ Rahmetli Turgut Özal, bakanlarından Prof. Dr. Ali Bozer'den Avrupa Toplulukları'na resmen müracaat etmesini isterken, 12 Eylül darbesiyle donmuş bulunan Türkiye-AT ilişkilerini bir şok terapisiyle yeniden yoluna sokmayı hedefliyordu. 1970'lerin sonunda üyelik için düğmeye basan Yunanistan, İspanya ve Portekiz'in arka arkaya Topluluk üyesi olmaları, Özal'ın Türkiye'nin de kısa sürede müzakerelere başlaması ve tam üye olması hakkında ümitlenmesine yol açmıştı. Ancak Özal'ın beklentisi karşılanmadı. Topluluk Komisyonu 1989'da hazırladığı raporda Türkiye'nin üyelik için "ehil" olduğunu ifade etmekle birlikte, Avrupa siyasi haritasında meydana gelmekte olan değişiklikler sebebiyle şimdilik yeni bir genişleme düşünülmediğinin altını çizdi. Türkiye'nin tam üyelik başvurusu Soğuk Savaş'ın sona ermekte oluşunun kurbanı olmuş, iştahları kabararak gözlerini merkezi ve doğu Avrupa ülkelerine diken Batı Avrupa ülkeleri Türkiye'yi üye olarak alma fikrine son derece mesafeli yaklaşmaya başlamışlardı. 25 YILLIK BİR KURUM Avrupa'dan gelen can sıkıcı cevaba rağmen Avrupa Birliği alnındaki akdemik çalışmalar artarak devam etti. Marmara, Ankara, Boğaziçi ve Orta Doğu Teknik üniversitelerinde Avrupa Birliği lisansüstü programları açıldı. Uluslararası ilişkiler, hukuk, iktisat, sosyoloji, kamu yönetimi gibi disiplinlerde gelen öğretim üyeleri bir yandan AB gelişmeleriyle ilgilenmeye başlarlarken, diğer yandan AB konularında yeni dersler açtılar. İlerleyen yıllarda AB uzmanlarımızın sayısında çok hızlı bir artış gözlendi. Sadece AB ile ilgili yazılmış makalelere yer veren bilimsel dergilerimiz basılmaya başladı. AB çalışmaları adıyla dört yıllık lisans eğitimi veren üniversite bölümleri bile açıldı. Farklı üniversitelerimizde çok sayıda değerli AB lisans ve lisansüstü bölümü açılırken, kamu yöneticilerine AB konularında eğitim vermek işlevini ATAUM 25 yıl boyunca tek başına sürdürdü. 1987'den bugüne 13000'den fazla bürokrat ATAUM'un AB temel eğitim ve uzmanlık sertifika programlarını başarıyla tamamladı. Bürokrasiye dönük söz konusu eğitim faaliyetleri Ankara'yla sınırlı kalmadı. 55 ilimizde yaklaşık 20 bin kişi ATAUM'un düzenlediği faaliyetlere iştirak etti. Avrupa Birliği Bakanlığı ile de yakın işbirliğine giren ATAUM, Türkiye'de AB konusnda bir farkındalık meydana getirebilecek çalışmalarda yer aldı. AB'nin sadece belli zümreleri değil, halkımızın tüm kesimlerini ilgilendirdiğini göz önünde bulunduran ATAUM, en önemli meslek örgütlerinden olan TESK'le de çok önemli bir girişime imza attı. Esnaf ve zanaatkârın Avrupa Birliği süreciyle ilgili olarak aydınlatılmasını ve AB fonlarından daha fazla yararlanmalarının sağlanmasını amaçlayan bu ortak girişimin bugüne kadarki en kapsamlı AB faaliyetine dönüşmesi bekleniyor. Türkiye 53 yıldır AB kapısında bekliyor ama artık ne eski AB var ortada ne de eski Türkiye. Ekonomik ve siyasi gücü giderek artan Türkiye için AB üyeliğinin eskisi kadar önemli bir hedef olduğunu söylemek bile çok zor. Yine de geçen uzun yıllar zarfında AB çalışmaları alanında önemli başarılara imza atan kurumlarımızın ortaya çıkması sevindirici. Bu alanın önde gelen akademik kurumu ATAUM'un 25. kuruluş yıl dönümünü kutluyorum...