Paritedeki gelişmelerin enflasyonist etkisi olacak...

Hiç bekletmeden konuya gireyim. İthalatımızın %65'i dolar cinsinden, ihracatımızın da %40'a yakını avro cinsinden olduğu için, dış ticaret açığı ve cari açık konusunda hem rakamsal hem de parasal anlamda bir sıkıntının içine girmek üzereyiz. 

Dış ticaret hadlerinin gelişimi bize zaten şunu gösteriyordu: İhracat mallarımızın değeri, ithal ettiğimiz malların değerine göre en az %30 düşük durumda. İthalatımızın %90'a yakını ham madde-ara malı-yatırım malı olduğu için ürettikçe cari açık veren bir hâldeyken, değer açısından gerilemek elbette dış ticaret açığı ve cari açık üzerinde olumsuz etki yapıyor. 

 

Tüm bunların üzerine gıda, enerji ve emtiada yüksek ve dalgalı bir seyir var. Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol "Enerjide en kötüsünü daha görmedik" diyor. Tüm bunlar bize gösteriyor ki gelişmiş ülkeler yüksek enflasyon, gelişen ülkeler kronik enflasyon, bizim gibi ülkeler ise hiperenflasyon tehdidi altında yola devam edecekler.

 

Hafta içi bayram münasebetiyle İstanbul'u dolaşırken Kınalıada'da bulduk kendimizi. İskele önünde çayımızı içerken "Hocam neden bir türlü fiyatlar geri gelmiyor" diye soranlar oldu. Allah’tan doları soran yok artık. Şaka bir yana, soruyu ciddiye alıp sebebini şöyle anlattım:

 

Her şeyden önce uzun bir zamandır çok düşük seyreden faizler sebebiyle hem üreticiler hem de tüketiciler stoklama imkânı olan her türlü ham madde, ara mal, nihai mal ya da zorunlu mala para koymaya başladılar. Fed, ECB ve diğer merkez bankaları faiz yükseltseler de hâlâ "stoklama kârı"nın üzerine çıkamadılar. Bir malı stoklayıp elde edilen kâğıt üzerindeki kâr ile, banka faizinin garanti ettiği kazanç arasındaki uçurum bu seviyede kaldıkça en az 2 yıl daha enflasyon ile artı şoklarından muzdarip olacağız. 

 

 

Türkiye'de durum daha kurumsal şekilde ilerliyor. Herhangi bir malı ya da varlığı istifleme üzerine ciddi bir tecrübesi olan Türk insanının hayat şartlarının zorluğuna rağmen parasını saklanabilecek her türlü zorunlu madde ya da varlığa ayırdığını görüyoruz. Benzer şekilde iş dünyası da gelecekte fiyatına rağmen bulmakta zorluk çekeceğini düşündüğü ne varsa "depoluyor". Stok yapmanın kibar tarifi bu oldu artık.

 

En sıkıntılı işi sona sakladım: Parite, emtia ve enerji fiyatları Dış Ticaret Açığı ve Cari Açığı artırdıkça döviz kurlarının yükselme potansiyelini canlı tutacak. Ülkeye para girişi zayıf ve rezervlerde kırılgan olduğu sürece döviz kurları yükselmeye devam edecek, bu durum da doğrudan fiyatlara yansıdığı için yaşadığımız kısır döngüyü beslemeyi sürdürecek. Maaş ve ücretleri yükselen enflasyona göre artırdıkça, mal ve hizmet satanlar suni şekilde canlı tutulan talebi görüp fiyatları yükselttikçe enflasyon hep yüksek kalmaya devam edecek.

 

Tüm bu olumsuz gelişmeleri düzeltmek bazı radikal adımlara bağlı ancak seçimler öncesinde "acı reçete içirmek" mümkün olmadığı için, şu anki şartlarda yola devam edeceğiz gibi gözüküyor. 

15 Temmuz şehitlerimizi rahmetle, gazilerimizi minnetle anıyorum.