İdrîs-i Bitlisî kimdir?..
15 Ağustos 2016 02:00
Çaldıran Zaferinden sonra Osmânlı hizmetine giren, Doğu Anadolu’da çok hürmet edilen meşhûr âlim İdrîs-i Bitlisî, Osmânlı nüfûzunu bölgede hâkim kılmak için çok çalıştı.
Onbeş ve onaltıncı yüzyıl Osmânlı âlim ve devlet adamlarından olan “İdrîs-i Bitlisî”, Bitlis’te doğdu. Babası Hüsâmeddîn Alî Bitlisî, âlim ve fazîletli bir şeyhti. Babası, Akkoyunlu Sultânı Uzun Hasan’ın dîvânında uzun zaman nişâncılık yaptı.
İdrîs-i Bitlisî, ilk ilim tahsîlini babasından yaptı. Çeşitli âlimlerden de ilim tahsîl etti. 1490 senesine kadar Uzun Hasan’ın oğlu Ya’kûb Beyin dîvân hizmetinde bulundu.
Osmânlı Sultânı İkinci Bâyezîd Hân tarafından İstanbul’a davet edildi. Bu sırada Şâh İsmâîl fitnesine “Mezheb-i nâ-hak=Bâtıl Mezheb” diye târih düşürdü. Şâh İsmâîl, bunu duydu. Keskin zekâsı ile Şâh İsmâîl’e çok güzel cevaplar vererek zulmünden kurtuldu. Hizmetine girmesi için yaptığı teklîfi de reddetti.
Bundan sonra İdrîs-i Bitlisî, Osmânlı ülkesine gitti. Sultân İkinci Bâyezîd Hân, ona mühim vazîfeler verdi. Arap ve Acem kazaskerliğine tayîn etti ve ondan bir Osmânlı târihi yazmasını istedi. O da bu emre uyarak Fârisî, manzûm 80.000 beyitlik “Heşt-Behişt” adında bir eser telîf etti. Bu eserinde, târihçiler tarafından “Dâhî Sultânlar” diye anılan 10 Osmânlı sultânından ilk sekizini ele aldı.
Yavuz Sultân Selîm Hânın da hizmetinde bulunan İdrîs-i Bitlisî, Sultân’ın Îrân (Çaldıran) Seferinde bulundu. Sultân Selîm nâmına, bütün Doğu Anadolu bölgesini ve Mardîn’i fethetti. Urfa ve Musul’un fethinde mühim rol oynadı. Bölgenin iç işlerini tanzîm etti. Mısır Seferine de katıldı..
Pâdişâhlar ve diğer devlet ileri gelenleri, yaşadığı asrın ileri gelen âlimlerinden olan İdrîs-i Bitlisî’nin sohbetlerine büyük ilgi gösterirlerdi. Bir müddet, Yavuz Sultân Selîm Hânın da musâhipliğini/sohbet arkadaşlığını yaptı.
[Bilindiği üzere, Yavuz Sultân Selîm Hân, Osmânlı sultânlarının dokuzuncusu, İslâm halîfelerinin yetmiş dördüncüsüdür. Sultân İkinci Bâyezîd Hânın oğlu olup, annesi Dulkadirli âilesinden Âişe Hâtûndur. 1470 yılında Amasya’da doğdu. 24 Nisan 1512 târihinde, Osmânlı Sultânı oldu...
Sultân Selîm Hân, 20 Nisan 1514’te Üsküdar’a geçerek ordu-yu hümâyûn ile Îrân Seferine çıktı. 23 Temmuz 1514 târihinde Çaldıran Ovası’nda yapılan meydân muhârebesi, Osmânlıların zaferiyle netîcelendi.]
Bu Çaldıran Zaferinden sonra Osmânlı hizmetine giren, Doğu Anadolu’da çok hürmet edilen meşhûr âlim, târihçi ve yazarlardan İdrîs-i Bitlisî, Osmânlı nüfûzunu bölgede hâkim kılmak için çok çalıştı.
1520 (H. 926) senesinde, Yavuz Sultân Selîm Hânın vefât ettiği sene, o da vefât etti. Eyyûb Sultân’da Bülbül Deresi tarafında bir sed üzerine defnedildi. [Allahü teâlâ, rahmet etsin ve derecesini âlî eylesin.]