Nefsin hilelerine karşı uyanık olmalıdır...

 

Büyük İslam âlimi İmam-ı Muhammed Gazali “rahmetullahi aleyh” (Kimya-i seadet) ismindeki kitabında buyuruyor ki:

“Her gün yatarken, o gün yaptığı işler için nefsi hesaba çekmeli, sermayeyi, kârdan ve zarardan ayırmalıdır. Sermaye farzlardır. Kâr da, sünnetler ve nafilelerdir. Ziyan ise, günahlardır. Nefse karşı uyanık davranmak lâzımdır. Çünkü nefis, çok hileci ve yalancıdır. Kendi arzularını, sana iyi, faydalı gösterir. Her mübahı bile sormalı, bunu niçin yaptın demelidir. Zararlı bir şey yaptı ise, ödetmelidir.

İbnissamed "rahmetullahi aleyh" büyüklerden idi. Altmış hicrî senelik hayatının hesabını yaptı. Yirmi bir bin beş yüz gün idi. Âh! Her gün, en az, bir günah yapmış isem, yirmi bir bin beş yüz günahtan nasıl kurtulurum? Hâlbuki, öyle günlerim oldu ki, yüzlerce günah işlerdim, diye düşünerek, bir feryad edip yıkıldı. Baktılar, ruhunu teslim etmişti...

Fakat insanlar, kendilerini hesaba çekmiyorlar. Eğer her günah işlediğinde, odasına bir kum koysa, birkaç sene içinde oda kum ile dolar. Gaflet ile, çeşitli düşünceler ile, birkaç sübhânallah desek, tesbihi alır, sayar, yüz kere söyledim deriz de, her gün boşuna, nice şeyler söyleriz, bunları saymayız. Saymış olsak, her gün, binleri aşar. İşte Hazreti Ömer “radıyallahü anh”, bunun için buyurdu ki: (Amelleriniz tartılmadan evvel, kendiniz tartınız!) Hazreti Ömer her akşam, kendini hesaba çeker 'bugün niçin böyle yaptın?' derdi...

Nefis muhasebesinde önemli bir husus da, nefsin bir kusuru ve kabahati görüldüğünde nefse ceza vermektir. [Muhammed Hâdimî hazretleri İslam Ahlakı kitabında şöyle buyurur: İnsan kötü bir şey yapınca, arkasından nefse güç gelen bir şeyi yapmayı âdet edinmesi faydalı bir ilaçtır. Mesela bir kötülük yaparsam şu kadar sadaka vereceğim veya oruç tutacağım, gece namazları kılacağım diye yemin etmelidir. Nefis bu güç şeyleri yapmamak için, onlara sebep olan kötü âdetini yapmaz.] Nefsin, kusurlarını görüp, ceza verilmez ise, cesaret bulur, şımarır. Kendisi ile başa çıkılamaz.

İbadetlerini vaktinde yapmaya çok dikkat eden biri de, bir akşam namazını geciktirmişti. Hava kararıp iki yıldız görünmüştü. Bu kadar geciktirdiği için, iki köle âzâd eyledi.

 

Ebüdderdâ “radıyallahü teâlâ anh” diyor ki: “Dünyada, üç şey için yaşamak isterim: Uzun gecelerde namaz kılmak için, uzun günlerde oruç tutmak için ve salih kimselerin yanında oturmak için.”

Alkama bin Kays'a (rahimehullah) "Nefsinle neden bu kadar çok uğraşıyorsun? dediklerinde; “Onu Cehennemden korumak için.” derdi.

Hülasa, nefse ve hilelerine karşı daima uyanık olmalı, günah işlememize, boş ve faydasız şeylerle meşgul olmamıza sebep olmasına fırsat vermemeliyiz.