Prof. Dr. Osman Kemal Kayra

İttihâd ve Terakkî’nin Türkçülüğü, Cumhuriyet Türkçülüğü, 1944 Turancı Türkçülüğü ve nihâyet Ülkücü hareket Türkçülüğü hepsi birbirinden ayrıdır. Bir ideoloji ham bir fikir olarak aynı minvâl üzerinde olmasına rağmen nasıl farklı olabilir? Aslında farklı değil, çok farklı demek lâzım!

Türkler öyle geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır ki kıtalar onlara hep yurt olmuştur. “Dünyâ atımın nalları altında ezildi” sâdece destânî bir söyleyiş değil, ayniyle vâkî bir hakîkattir. Asya, Avrupa, Arap yarımadası, Afrika’nın kuzey ve iç kısımları, Hind Denizi, Kafkaslar, Karpatlar, Nil, Tuna, Volga, Hazar Denizi ve Mâverâünnehir hep Türklere yurtluk etmişlerdir.

Tanzimat devrinde çocuklar Fransızca öğreniyor, piyano çalıyorlar ama şeyhlerin ellerini öpmeye de devam ediyorlardı. Hem mesîre yerleri hem eğlence yerleri dolup dolup taşıyor; tekkeler ve zâviyeler de hiç boş kalmıyordu. “Hem dînimi yaşarım hem eğlenirim, ben Avrupâî bir Osmanlıyım” tezi yaygınlaşıyordu.

Hristiyanlık doğrudan bir devlet yönetimi getirmediği için Kilise dîni paravan yaparak halkı istediği gibi yönetiyordu. Timurlular, Harezmşâhlılar, Bâbürlüler, Gazneliler, Selçuklular ve Osmanlılarda ise din-devlet ayrımı diye bir mesele söz konusu değildi. Halk, devlet adamları ve askerî sınıf hep dindar olduğundan kendi dışında da olsa İslâm halîfesine bağlıydılar.

Ne yazık ki Sultan Abdülazîz’i şehît ettiler, Sultan Abdülhamîd’e olmadık zulümleri yapıp Osmanlıyı tükettiler. Yapılan her mükemmelliği yok sayıp inkâr ettiler. Bütün bu hareketler Avrupa patentli provokasyonlardı. Zîra aslında Sultan Mahmûd icraatlarıyla Avrupa Osmanlıyı bir savaş devleti olmaktan ziyâde artık yeni ve modern bir devlet olma yolunda rakîp olarak görmeye başlamıştı.

Bir toprağı sâhiplenmenin en mühim unsurlarından biri de nüfustur. Kayıların bu toprakları yurt edinmelerinde de kalıcı nüfus probleminin çözümünde de yerleşik dervişlerin sâbit tekke ve zâviyeler açmaları çok önemliydi. Anadolu’ya gelen asker ve savaş ruhlu erenler, bu toprakların yurt olmasını sağlamışlardır.

Sahâbe-i kirâm başlangıç savaşlarını yapıp (Bedir, Uhud vb.) İslâm’ın sancağını dikip perçinlediler. Sonra Asya içlerine kadar dağıldılar. Bu maksatla bu nûr elçileri bir meltem rüzgârı gibi Orta Asya’nın sert havasını yumuşattılar. Hıra Dağı’ndan Tanrı Dağları’na hidâyet köprüleri kurdular. Medîne hurmalıklarının letâfetini Ötüken Ormanı’nda estirdiler. Aral, Baykal göllerinin acılığını zemzem ile giderdiler.

Türkler İslâmiyetten evvel dünyâyı idâre etme ve cihân hâkimiyeti peşindeydi. Oğuz Kağan’ın vasiyeti ile bu amaç “Türk cihân hâkimiyeti” mefkûresi olarak nitelendirilmiştir. Sonra bu mefkûrenin İslâmiyetle aldığı şekil ve formül “İ’lâ-yı kelimetullâh” olmuştur.

Bâtınîler, Müslüman çoğunluğun benimsediği İslâm akâidine uymayan inançları telkîn ettikleri ve İslâm ülkelerinde siyâsî faâliyetlerde bulundukları için dâimâ gizli teşkilâtlar kurarak gâyelerine ulaşmağa çalışmışlardır.

Orta Asya’daki Türk atalarımız Heterodoks din sarmalı lâbirentinde hidâyete ulaşıncaya kadar bunalımlı inançlar içinde, İslâmiyet’in kılıcını kutsal bir doğum gibi beklemişlerdir. Belli aralıklarla kabûl ettikleri, kendilerinin de içine sinmeyen beşerî veyâ Hristiyânlık ve Mûsevîlik gibi aslı bozulmuş dinlerde kısa duraklamalar yapmışlardır.

Orta Asya’nın Anadolu’ya büyük bir etkisi din adamlarında meydana geldi. Çoğu Semerkand ve Buhârâ’dan gelen Nakşîbendî ulularından en az yirmi şeyh, Osmanlı Devleti’nde halkı aydınlattılar. Nakşiyyeliği Anadolu’ya taşıyan bu ulular Bektâşîliği de Yeniçeri ordusunun mânevî feyz ve kahramanlık kaynağı yaptılar.

Osmanlıda başlangıçta resmî târih yazıcılığı yoktu. Bu mühim meslek amatörce de olsa şiirlerle ve bâzı yazılarla başlamış kabûl edilir. Özellikle ordu içindeki halk şâirleri tarafından irticâlen meydana getirilen destân-şiirlerle târih yazıcılığı sözlü olarak başlamıştır.

Orta Asya’nın İslâmiyeti kabûl ettikten sonra onu bir ekol hâline getirip çeşitli kitlelere yaymasının altında tarîkat ve tasuvvuf gerçeği yatmaktadır. Hareketin, Hakk şâiri ve sûfîsi olan Ahmed Yesevî hazretleri ile bağlantısı çok sıkıdır. 

Hem târîhimize küfredip hem de elde bayrak sallayarak, boğazı yırtılırcasına İstiklâl Marşı’nı söylemekle, 5 km’lik bayrak konvoyu yapmakla milliyetçi değil ancak “ulusalcı” olunur.  Millî şuur; târih, vatan, millet, din, dil, kültür ve ideal birliği ile oluşur.

İslâmiyet artık yayılmış ve Sancak-ı şerîf onun büyük hâmisi Türklerin eline geçmişti. Batı bu yayılışı gerek sınır olarak gerekse İslâmî prestij olarak durduramayınca, onu içten yıkma formüllerine yöneldi. İslâmiyetin en büyük düşmanı olan İngilizler, İslâm’ı kalbinden vurmak için onun merkezine yöneldiler. İlk Müslümanların yollarını tâkip ettiklerini söylüyorlardı ve kendilerine bu yüzden “Selefî” diyorlardı.

Gaznelilerin, Selçukluların, Memlûklülerin ve Osmanlı Türk devletlerinin ticâret yapmaları ve para basımına çabuk adapte olarak pazar tutmaları, ticâret yollarını koruma altına almaları, komşu devletlerle siyâsî ve ticârî antlaşmalar yapmaları sâyesinde devletleri uzun ömürlü olmuştur.

Kitâbî dinlerin hükmünü icrâ ettiği zaman ve yerlerde ritüeller, yerini Şer’î hükümlere, yâni ahkâma bırakır.

“Türk cihân hâkimiyyeti mefkûresi”, ihtişamlı bir Türk Devleti olan Osmanlıda “i’lâ-yı kelimetullâh” olarak belirlendi. Artık şan ve şeref için savaş bitti, Türkler şehâdetle cennette ve “Râyet-i Peygamberî”de buluşmak üzere at mahmuzladılar.

Fizik kuralları zorlamalı, element sayısının daha fazlasını bulmalı, uzayın derinliklerini keşfetmeli, hastalıkların hepsine çâre aramalı ama bir şartla: Bilimin kölesi değil efendisi olarak. En büyük ve şaşmaz “Âlim”i tanıyarak. Onun verdiği akıl ve ilimle onunla hâşâ rekâbete girişmek insanı yüceltmez. Unutma sen de dünyâ da “hîç ender hîç”sin Yâni yokluk içinde yokluksun, yoksun.

İslâm âlimleri özellikle bütün Orta Çağ’ın en baskın ilim dalına karşı çıkarlarken hissî mi yoksa delillerle mi iknâ yolunu seçtiler? Felsefe ve onun Orta Çağ’daki sâliklerini aklî ve mantıkî yollarla iknâ etmek çok zordu. O hâlde daha inandırıcı deliller gerekiyordu. Kelâm ilmi, sanki bu mes’ele için var olmuştu. Felsefe ve mantığın kullandığı metotları kullanarak konuyu aydınlattılar.