UAEA'dan İran'ın nükleer denetimine izin

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile İran arasında imzalanması öngörülen gizli bir anlaşma taslağında, nükleer silahlar geliştirildiği iddia edilen Parçin tesisinde denetimin, İranlı uzmanlarca yapılmasına izin veriliyor. Associated Press ajansının ele geçirdiği belirtilen anlaşma taslağında, UAEA ile üye bir ülke arasındaki normal denetim prosedürlerinden sapıldığı, Tahran yönetimine, Parçin'deki faaliyetlerin denetiminde kendi uzmanlarını ve ekipmanını kullanmasına izin verildiği görülüyor.
Taslakta sözü edilen bu imtiyazlı durumun, İran ile P5 1 ülkeleri arasında sağlanan nükleer anlaşmanın muhaliflerini öfkelendireceği savunulurken, belgede, UAEA personelinin bu denetimleri yapacak İranlı personeli gözlemlemesi de tavsiye ediliyor.
Anlaşma taslağında, İran'ın, UAEA uzmanlarına, iddia konusu olan yerlerin videolarını ve fotoğraflarını "askeri kaygıları gözeterek" sağlayacağı da belirtiliyor. Bu anlatım, UAEA'nın, İran'ın askeri önem taşıdığından yasaklı olduğunu söylediği bölümlerin videosunu ve fotoğrafını dahi alamayacağına işaret ediyor.
Normalde UAEA uzmanları tarafından herhangi bir silah geliştirme çalışması olup olmadığının tespiti için yapılan ortamdan örnek alma işleminin, İranlı teknisyenlerce gerçekleştirilmesi taahhüt edilen anlaşma taslağında, tesis içinden alınacak örnek sayısı 7 ile sınırlandırılıyor. İlave örnek alımına, Parçin tesisi dışında, henüz belirlenmemiş bir yerden alınmasına izin verileceği ifade ediliyor.
Taslakta, "Faaliyetler, İran'ın, ajansın şart koştuğu teknik özelliklerle uyumlu, onaylı ekipmanı tarafından yerine getirilecek" bilgisi yer alırken, UAEA'nın, İran'ın denetiminin "teknik güvenilirliğini temin edeceği" belirtiliyor, ancak bunu nasıl yapacağından söz edilmiyor.
Anlaşma taslağında, İran adına imza atacak kişinin Stratejik Sorunlar Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi Başkanı Yardımcısı Ali Hüseyin Taş olduğu görülüyor. Bu, Tahran yönetiminin anlaşmaya verdiği önemi yansıtıyor.
Viyana'daki İranlı diplomatlar ve UAEA sözcüsü Serge Gas konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçınıyor.
İran ile 5 1 ülkeleri arasında Temmuz ayında Viyana'da varılan nükleer anlaşma, İran'ın nükleer programını kısıtlaması karşılığında yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını öngörüyor.
Anlaşma, ABD'de yönetim ile Kongre arasında büyük tartışmalara neden oluyor. Kongrenin anlaşmayı gözden geçirmesi için 17 Eylül'e kadar süresi var. Kongre'den anlaşmayı reddeden bir tasarı geçerse ABD Başkanı Barack Obama, bu tasarıyı veto edebilecek. Daha sonra Senato'nun, Obama'nın vetosunun önüne geçmek için ret tasarısını üçte ikilik çoğunlukla, yani en az 67 senatörün desteğiyle kabul etmesi gerekiyor. Diğer bir ifadeyle Obama'nın vetosunu korumak için 34 senatörü ikna etmesi yeterli olacak.