Müzakerelerin geleceğini o belirleyecek

Molla Mansur'un Taliban'ın yeni lideri olmasıyla başlayan yeni dönemde, örgüt içindeki iç çekişmenin yanı sıra DAEŞ'in Taliban aleyhine giderek artan etkisi ve Afganistan hükümetiyle yürütülen barış müzakerelerinin geleceği merak ediliyor.
- İç çekişme yaşanıyor
Liderliğini yaklaşık 20 yıldır Molla Ömer'in yürüttüğü örgüt, son dönemde yaşanan liderlik çatışmaları ve Molla Ömer'in ölüm haberleriyle gündeme geliyordu. Örgüt tarafından yapılan açıklamada, Molla Ömer'in öldüğü doğrulanırken, yerine Molla Mansur'un seçildiğinin duyurulması bu tartışmalara son verdi. Yeni dönemde, hem liderlik hem de müzakereler sebebiyle örgüt içinde yaşanan görüş ayrılığının ve iç çekişmenin alacağı hal, Molla Mansur'un ortaya koyacağı liderlik ve örgüt içinde tesis edeceği sadakatle yakından alakalı olacak. Nitekim adının açıklanmasını istemeyen Taliban'ın Yönetim Şurası'ndan bir üye de örgüt içinde yaşanan çekişmeyi doğruluyor ve Taliban'ın önemli komutanlarından Abdul Kayyum Zakir, Yönetim Şurası Üyesi Molla Habibullah ve Doha'daki Taliban'ın Siyasi Bürosu Başkanı Tayyib Aga'nın Mansur'un liderliğine karşı çıktığını belirtiyor. Konuyla ilgili AA muhabirine değerlendirmede bulunan Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Dış Politika Uzmanı Abdullah Yegin, Molla Ömer'in ölümünün iki yıl boyunca gizlenmesinde Ömer'in örgüt üzerindeki "karizmatik ve bütünleştirici" etkisine dikkati çekiyor. Taliban içinde farklı konularda farklı görüşlere sahip birçok insan Molla Ömer'in isminden dolayı hareketten kopmadılar" diyen Yegin, Ömer'in ölüm haberininTaliban içinde yaşanan çekişmeyi artıracağını savundu.
- DAEŞ endişesi
ABD işgali sırasında Irak'ta ortaya çıkan ve Suriye'deki iç savaşla birlikte bu bölgede faaliyet gösteren DAEŞ'in Taliban'ın hakimiyetindeki bölgede yeni bir aktör olarak ortaya çıkması ve şimdilik az da olsa Taliban unsurları arasında taraftar kazanması örgütün yöneticilerini endişeye sevk etmiş durumda. DAEŞ, daha etkin mücadele ve daha iyi ücret vaadiyle Taliban'dan taraftar çekmeye çalışıyor. Afgan yetkililer Taliban'dan DAEŞ'e katılımın henüz kitlesel ölçekte olmadığını ancak yine de yüksek işsizlik oranının görüldüğü bölge için endişe unsuru olduğunu dile getiriyor.
- Müzakerelerin geleceği
Molla Mansur'un liderliğe seçilmesiyle en çok merak edilen konulardan biri de Afganistan hükümetiyle yürütülen müzakerelerin geleceği olacak. Tarafların bir süredir müzakere arayışı içinde olması Taliban'ın bu maksatla 2013'te Katar'da iletişim ofisi açmasına neden oldu. Taraflar arasında gizli görüşmeler yürütüldüğü belirli dönemlerde basına yansırken, Afganistan hükümeti, Doha'ya giden heyetin kendilerini temsil etmediğini açıklamıştı. Taraflar arasında doğrudan ilk görüşme ise temmuz başlarında, Afgan kadınlarıyla Taliban temsilcilerinin Norveç'in başkenti Oslo'da yaptıkları görüşmenin bir ay sonrasında Pakistan'ın Muri kentinde gerçekleşebildi. İkinci görüşmenin bu hafta yapılması planlanıyordu ancak Molla Ömer'in öldüğü haberi görüşmenin ertelenmesine neden oldu. Yeni lider Mansur'un Pakistan'ın baskısıyla da olsa müzakerelere taraftar olduğu biliniyor. Nitekim, temmuz ortasında Molla Ömer imzasıyla yayımlanan Ramazan Bayramı mesajında Afganistan hükümetiyle yapılan müzakereler "meşru" olarak nitelenerek destekleniyordu. Molla Ömer'in iki yıl önce öldüğü göz önünde bulundurulduğunda mesajın sahibinin büyük ihtimalle örgütün liderliğini yürüten Molla Mansur ve destekçileri olduğu ortaya çıkıyor. Ancak, başta Molla Ömer'in oğlu Yakub olmak üzere Nurzai ve Alizai aşiretleri, Durrani ve Kakar kabileleri gibi çeşitli grupların müzakerelere muhalefet ettikleri ifade ediliyor. Hatta müzakerelerin, Molla Mansur Dadulla gibi önemli isimlerin Taliban'dan ayrılarak DAEŞ'e katılmasında etkili olduğu dile getiriliyor. Diğer taraftan, Molla Ömer'in ölüm haberini müzakereleri baltalamaya dönük çaba olarak görenler de var. Afganistan'ın Ankara Büyükelçisi Emanullah Ceyhun, "Bölge İstihbaratı tarafından o şahsın ölüm haberlerinin iki yıla kadar gizlenip tam önemli bir dönemde yayınlanmasının tesadüf olmadığını düşünüyorum" dedi. Ceyhun, Ömer'in ölüm haberinin süreci daha da karışık hale getireceğini kaydetti. SETA Dış Politika Uzmanı Yegin ise ölüm haberinin doğrudan müzakereleri etkilemeye dönük olmadığı ancak Taliban'ın kendi içindeki güç mücadelesini yansıttığı görüşünde. Molla Ömer 2 yıl önce öldüyse, bunun barış görüşmelerini şu andaki Taliban liderliğinin yürüttüğü anlamına geldiğini dile getiren Yeğin, "Müzakere karşıtı kişiler liderlik mücadelesini kazanırsa bu durum barış görüşmelerini sonlandırabilecek bir tehlike olarak Afganistan'ın karşısında durmaktadır" diye konuştu. Pakistan istihbaratından bir yetkili de yeni lider olarak Molla Mansur'un seçilmesinin görüşmelere katılım düzeyini yükselteceği belirterek, Molla Mansur ve Afganistan Dışişleri Bakanı Selahaddin Rabbani'nin görüşmelerde rol alabileceğini ifade etti.