Dervişler Washington'da

Washington'ın merkezine 30 dakika mesafede bir cami. Veya külliye demek daha doğru. Eğitim alanları, kütüphanesi, spor salonu, sergi alanları, yemekhanesi ile tam teşekküllü bir yerleşke.

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın, Washington yakınlarında bulunan Maryland eyaletindeki Türk-İslam Kültür Merkezi'nin bu ayki etkinliklerinde ilgi çekici bir sergi etkinliği var.

Mevlevi tekkelerinde dervişlerin kullandığı yaklaşık 300 parça eser "Tekke Objeleri Sergisi" başlığı altında bu külliyede sergileniyor. Organizasyonu düzenleyen ise Yeni Doğu Derneği (New East Foundation.) Sergilenen eserler arasında tekke şecereleri, keşkül-ü fukaralar, asalar, şifa tasları, tılsımlar, tekkelerde kullanılan kap kacak ve tekke estetiği ile üretilmiş eşyalar ve hat eserlerinin de bulunduğu Türk dünyasının çeşitli yerlerinden toplanmış parçalar bulunuyor. Türk Tasavvuf Kültürü'nün küçük bir model evreni şeklinde tasarlanan serginin küratörü İtalyan mimar Anna Caridi; "Tekke objelerinin rafine ve sade bir estetik anlayış ile üretildiğini, dünyanın bu estetik tarzı tanımamasının büyük bir kayıp olduğunu, bu sergiler ile birlikte, Türk Tasavvuf Estetiği'nin dünya çağdaş sanatının da gündemine gireceğini" söylüyor. Daha önce Roma'da sergilenen ve büyük ilgi gören sergi, şimdi Amerikalılar ile buluşuyor.

Yeni Doğu Derneği, hem İstanbul'da hem de Roma'da şubeleri bulunan bir düşünce ve sivil toplum kuruluşu. Amaçları arasında Batı dünyasının düşünsel temellerine dair bilgi hazinesi genişletmek ve bu konuda çalışan Türkiyeli araştırmacıları desteklemek var. Bunun yanı sıra derneğin önceki faaliyetleri arasında İtalya Parlamentosu'nda "Yeni Türkiye" oturumu düzenlemek gibi çalışmalar da var.

Amerika'da düzenlenen sergi, Washington Post gazetesinde de yer buldu. Gazeteye konuşan, Yeni Doğu Derneği Başkanı Atılgan Bayar, bu serginin kültürel diplomasi alanında önemli bir rol oynadığını vurguladı. 11 Eylül'den sonra İslam ile radikalizmin çoğu zaman eşleştiği bir algıya karşı, İslam'ın felsefi ve ruhani yönünü öne çıkaran bu sergi, İslam'ın en yaygın yorumlarından biri olan Sufi geleneğin gündelik hayatı ile tanıştırıyor kamuoyunu.

İslam, Batı coğrafyasında yayılmaya devam ediyor. Bunun temelde iki sebebi var. Öncelikli olarak Müslüman göçmenlerin sayısının artması. Buna ek olarak, İslam'ı seçen gayrimüslim sayılarındaki artış.

Bir yandan bu kompleks trend, IŞİD'e katılan yabancı savaşçılar imgesi ile neredeyse kriminalize edilmeye çalışılıyor özellikle İslamofobik ve ırkçı çevrelerde. Oysaki, Batı dünyasında İslam'ı seçen birçok kişi radikalizm üzerinden değil, tasavvuf üzerinden İslam'la tanışıyor. Burada Sufi grup ve yorumların, Selefi grupların hedefinde olduğunu not düşmekte de fayda var.

Sufizmi bir new age yaklaşımına indiren ve bağlamından, kökünden koparan gösterimlerine karşı, "Tekke Objeleri Sergisi" bir dervişin tekke hayatına dair otantik bir sunum sağlamayı başarıyor.

Sufizmin popülerleşmesi ile birçok Sufi âlim, Sufi gelenek içinden bir kopuş tehlikesinin başgösterdiği görüşünde. Bu endişelerin kaynağında bir moda trendi olarak popüler kültürde yaygınlaşan Sufi temalar, eklektik ve tasavvuf geleneğinden tamamen kopuk bazı yorumların ortaya çıkması yatıyor. Buna karşı "Tekke Objeleri Sergisi" hem dizaynı, hem de sergilendiği eserler açısından, geleneksel bir Türkiye tekkesinin dokusunu sunuyor. Tasavvuf felsefesinin ve uygulamasının tarihsel ve geleneksel hatlarını ziyaretçileri ile tanıştırıyor.

Mevlana'nın eserleri, Amerika'daki kitapçıların en çok okunan bölümlerini süslerken ve Batı kamuoyunda tasavvuf düşüncesine yönelik ilgi ve merak artarken, bu serginin önce Roma'da, şimdi ise Washington'da ilgi çekmesini anlamak zor değil.