EYT düzenlemesinin sene-i devriyesinde ortaya çıkan bilanço
EYT meselesi, hemen hemen her aileyi dolayısıyla toplumun çoğunluğunu ilgilendiren bir mesele… Hâl böyle olunca uzun yıllar âdeta yazılı ve görsel medyanın gözdesi konumuna gelmiştir.
EYT’liler/Emeklilikte Yaşa Takılanlar kimdir? Sorusunun cevabı ise hemen belirtelim ki bu mağdurların organize herhangi bir ideoloji ya da parti ile bir ilgileri bulunmamaktadır. Tek ortak noktaları alınan emeklilik haklarının iade edilmesi için demokratik yasal hak arama yollarına başvurmalarıdır. Bu yazımızda EYT düzenlemesinin yaklaşık 24. yılında yapılan yasal düzenleme neticesinde çözüme kovuşturulmasından sonra ortaya çıkan bilanço irdelenmiştir.
EYT’NİN KÜNYE “EN”LERİ
EYT: Emeklilikte sonradan getirilen yaş engeline takılmaları nedeniyle emekli olamayanlar.
EYT’LİLERİ MAĞDUR EDEN YASA: 4447 sayılı Kanun.
EYT MAĞDURİYETİNE YOL AÇAN İKTİDAR: 1999 yılında iktidar olan Üçlü Koalisyon.
EYT MİLADI: 08 Eylül 1999
EYT’NİN CİNSİYET YÖNÜNDEN KAPSAMI: Hem kadınları hem erkekleri ilgilendiren bir mesele…
EYT’NİN ÇÖZÜLDÜĞÜ SENEİDEVRİYESİ: 24’üncü yıl dönümü.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLARIN “EN”LERİ
Sosyal güvenlik tarihimizin EN uzun devam eden meselesi
TBMM’de sosyal güvenlikle ilgili EN çok kanun teklifi verilen konusu
Politikacıların EN çok konuştuğu sosyal güvenlik konusu
TV-Gazete ve Sosyal Medyada açık ara EN büyük gündem konusu
Türkiye’nin her ilinde her ilçesinde hatta her mahallesine yayılan EN çok etkilenen bireyin bulunduğu meselesi
Milyonlarca bireyi ve ailesini ilgilendiren EN büyük kitle.
Sosyal medyada EN büyük grupları oluşturan kitle
EYT’LİLERİN YER ALDIĞI GRUPLAR
4447 sayılı Kanun öncesinde tabi oldukları kanunlar açısından EYT’liler tek bir sigortalılık grubunda yer almadığından emeklilik şartları yer aldıkları sigortalılık türüne göre farklılık arz etmektedir. Keza genel olarak;
İş Kanunu’na tabi olan işçiler ile işçi gibi sigortalı sayılan SSK’lılar,
Esnaf-sanatkâr, şirket ortağı ile diğer kendi nam ve hesabına çalışanlar Bağ-Kur’lular,
Memur ve memur gibi iştirakçi sayılan Emekli Sandığına tabi olanlar,
Tarım SSK, Tarım Bağ-Kur, Banka ve TOBB… sandıklarına tabi olanlar
olmak üzere 6 grupta yer alan çok sayıda EYT’li bulunmaktadır.
EYT’lilerin çoğunluğunu SSK’lılar oluşturmaktadır. İkinci sırada Bağ-Kur’lular ve son sırada Emekli Sandığına tabi olan kamu görevlileri teşkil etmektedir.
ORTAYA ÇIKAN RAKAMLAR
03.03.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7438 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile EYT’liler mart ayı itibarıyla “Yaş” şartı olmadan emekli olmaya başlamışlardır. Aşağıdaki tabloda EYT’liler dâhil olmak üzere 2023 yılında emeklilik dilekçelerini bizzat kendileri vererek emekli olanlara yer verilmiştir.
2021 yılında 444.409 iken 2022 yılında emekli olanların sayısı 370.059 kişidir. 2023 yılında ise EYT düzenlemesiyle birlikte bu sayı 2.193.791 kişiye ulaşmıştır. Bu sayı tarihimizin en büyük sayısını oluşturmaktadır. Ancak 2 milyondan fazla kişinin EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olduğu yönünde yapılan açıklamalar gerçeği yansıtmamaktadır. Keza sadece 2021 ve 2022 yılları ortalamasını baz aldığımızda her yıl yaklaşık 400.000 civarında emekli zaten söz konusudur. Başka bir ifade ile EYT düzenlemesi olmasaydı bile 400 bin civarında kişi zaten emekli olacaktı. Buna göre 2023 yılında EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olanların sayısı takriben 1.750.000 civarında olmaktadır.
Dolayısıyla 4-5 milyon kişinin EYT nedeniyle emekli olacağı yönündeki iddialar da gerçek dışıdır. Yapılan düzenlemede toplumda kısmi EYT olarak bilinen yani yaş haddinden emeklilik ile 5.000 gün primle emeklilik düzenlemeleri önceki yasadaki durumlara getirilmediğinden bu kapsamdakiler emekli olamamıştır.
Diğer yandan işin daha dramatik kısmı SSK’lıların çoğunluğu emekli olurken Bağ-Kur’lar prim borcu ve yüksek prim şartı, memurlar ise son düzenlemelerle özellikle seyyanen zammın emekli maaşlarına yansıtılmaması nedeniyle emekli olmaları hâlinde maaşlarında büyük kayıplar yaşamaları sebebiyle çok arzu etmelerine rağmen EYT emekliliklerini ertelemek zorunda kalmıştır.