Kıdem tazminatı yazısı için SGK'nın aradığı şartlar

İş Kanununa tabi olarak bir iş yerinde çalışan her işçinin en büyük arzusu hizmet akdinin sona ermesi hâlinde kıdem tazminatı hakkına kavuşmaktır. Keza bu tazminat belki de işçinin hayatı boyunca eline tek seferde geçen en büyük toplu para niteliğindedir. Kıdem tazminatına hak kazanmak için her şeyden önce bir işverene bağlı olarak iş kanunu kapsamında yer alan bir iş yerinde en az 1 yıl çalışmak gerekmektedir. Ayrıca;

• İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirerek emekli olması veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile işten ayrılma,

• Kadının evlenmesi hâlinde 1 yıl içinde işten ayrılması,

• İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi,

• İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya iş yerinde işin durması ve benzeri nedenlerle sözleşmesinin feshedilmesi ve

• Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma ile işçinin ölümü, hâllerden birinin gerçekleşmesi hâlinde kıdem tazminatına hak kazanılmaktadır.

Görüldüğü üzere işçilerin genel olarak istifa ederek kıdem tazminatı almaları ancak sınırlı hâllerde mümkündür. Yaş hariç emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, SGK’dan alacakları “kıdem tazminatı alabilir” yazısını ibraz edip bu nedenle istifa etmeleri hâlinde kıdem tazminatı alabilmektedir.

 

 

 

YAZININ YASAL DAYANAĞI VE MÜRACAAT

 

 

 

SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısı almak için her işçiye göre değişen şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar işçinin ilk sigorta başlangıç tarihine göre değişmektedir. Uygulamanın yasal dayanağını ve şartlarını eski (1475 sayılı) İş Kanununun kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi teşkil etmektedir.

 

Mezkûr İş Kanununun 14. maddesinin 1. fıkrasının. (5) numaralı bendinde 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları (sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı) veya aynı Kanunun Geçici 81’inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları hâlinde, sigortalılara kıdem tazminatı ödeneceği öngörülmüştür. Bu bağlamda emeklilik için gereken şartlardan yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş olanlar kendi istekleri ile işten ayrılmaları hâlinde, kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar. Bu durumda yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş olup kendi istekleri ile işten ayrılmak isteyen işçilerin kıdem tazminatını işverenden talep etmek için SGK ünitelerinden alacakları yazıyı işverene ibraz etmeleri gerekmektedir.

 

 

 

EYT’LİLER

 

 

 

EYT düzenlemesinin 2023/Mart ayı itibarıyla yürürlüğe girmesiyle birlikte en fazla işçiler emekli oldu. Emekli olan işçiler aynı zamanda yıllarca hayallerini süsleyen tazminatlarına kavuştular. Bu durumda yaş şartı nedeniyle emekli olanlar veya olacak olanlar yazıya gerek kalmadan tazminata hak kazanmaktadır. Bunların dışında kısmi emeklilik için kadınlar 58 erkekler 60 yaşını doldurmamışsa bu durumda 3600 gün primlerinin bulunması hâlinde SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alabilirler.

 

 

 

EMEKLİLİKTE KADEME BEKLEYENLER

 

 

 

09.09.1999-30.04.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olanların emeklilik şartları EYT’lilere göre ağırlaştırılmıştır. Bu durum kıdem tazminatı yazısının alımında da söz konusudur. Emeklilikte kademe bekleyenler ya normal şartlarda emeklilik için 7000 gün primi doldurmaları ya da kısmi emeklilik için 4500 gün primle birlikte 25 yıl sigortalılık süresini ikmal etmeleri gerekmektedir.

 

 

 

REFORMDAN SONRA İŞE GİRENLER

 

 

 

Sosyal güvenlik reformuyla birlikte 2008 yılında yürürlüğe giren düzenlemeye göre işçinin işe başlama tarihine göre kademeli prim şartı öngörülmüştür. 30/4/2008 ila 31/12/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için prim ödeme gün sayısı 4600 ve 5400 günü geçmemek üzere, daha sonraki yıllarda ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için her yıl 100’er gün eklenmek suretiyle (aşağıdaki tabloda yer verilen) kademeli olarak uygulanması öngörülmüştür.