Faiz yükseldikçe neden tüketim de artıyor?

10 Mart 2024 02:00 | Güncelleme :10 Mart 2024 01:31

A -

A +

Hayatta ihtiyaçlar sınırsız, kaynaklar sınırlıdır. İhtiyaç; alınacaklar listesi… Kaynak ise ücret yani maaş… İhtiyaçların fiyatı genelde önden gider, maaşlar geriden gelir. Bu sebeple ihtiyaçlar ister istemez önem derecesine göre bir sıraya konur. Zamanı gelince alınır. Hele ki bir ekonomide son dönemde fiyatlardaki artış hızı da yüksek ise o zaman birçok ihtiyaç bir şekilde öne çekilmeye de çalışılır. Hangi şekilde? Kredi kullanarak. Hatta böyle dönemlerde “ihtiyaç fazlası” da devreye girer.

Tabloya güncel rakamlarla bakalım;

-Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçen hafta yaptığı açıklamada mevduat oranlarının yüzde 50’yi aştığını söylemişti.

-TCMB tarafından açıklanan son raporda; 1 Mart haftası itibarıyla bankaların 1-3 ay vade için uyguladıkları mevduat faiz oranının yüzde 53,30 ile son 22 yılın en yüksek seviyelerine ulaştığı görüldü.

-Bankacılık sektörünün toplam mevduatı sadece 1 Mart ile biten haftada 18,3 milyar lira azalmış. Yani zirvedeki faiz oranına rağmen, mevduat geriliyor.

-1 Aralık ile biten haftada bankaların verdiği kredi toplam kredi miktarı 10,88 trilyon TL iken; 1 Mart ile biten haftada bu rakam 12,36 trilyon TL’ye kadar yükselmiş. Sadece son haftada talep edilen kredi; 160,34 milyar TL…

Peki faiz yükseldikçe tüketim neden artıyor?

Birincisi; pandemi sonrasında enflasyonun da hızlı yükseldiği dönemde vatandaş, ihtiyaç duyduğu ama fiyatı kaçan bir şeyleri yakalayamadı. Bunları alabilmek için fırsat bekliyordu.

İkincisi; maaşlarda yaşanan artış, piyasada dengelenme ve bulunabilirliğin sağlanmasıyla birlikte kaçırılan ya da alınamayanlar, (satışlarda rekor kıran otomobil örneğinde de olduğu gibi) şimdi alınıyor.

Üçüncüsü; birikimler şu anda sadece tüketime gitmiyor. Piyasada altın talebinin olduğu da görülüyor.

Dördüncüsü; seçim sonrası daha sıkı para politikası adımlarının gelebileceğine yönelik beklentilerin yükselmesiyle birlikte, şimdiki finansman imkânlarının ve maliyetlerinin, daha avantajlı kalabileceği tahmin ediliyor olabilir.

Beşincisi ve en önemlisi, geç düzelen psikoloji… Vatandaşın hissettiği enflasyon biraz daha yüksek ve buna bağlı olarak ileriye dönük enflasyon beklentisi daha yukarıda olabiliyor. Bu sebeple öne çekilen bir harcama eğilimi de yaşanıyor gibi görünüyor.

Peki tabloyu yabancılar nasıl okuyor? Fitch örneğine bakalım; ne dediler? Türkiye'nin makroekonomik politika duruşu güçlü, enflasyon beklentileri geriliyor, dış finansman riskleri azalıyor ve bununla beraber cari açık ile rezervler üzerindeki riskler de hafifliyor. Türkiye ile ilgili not kararını açıklamadan önce herkes “not artırımı beklemiyoruz, görünümü yükseltirler” diyordu. Sonuç; not da arttı görünüm de yükseldi. Neden ülke ekonomisinde yaşanan pozitif gelişmelere, yabancıdan daha yabancı kalıyoruz? Bu soruyu kendimize sormamız gerekiyor.

10.000 TL GEÇEN HAFTA NE OLDU?

ALTIN (Gram) .........................10.645 TL
DOLAR...................................... 10.175 TL
MEVDUAT ............................... 10.091 TL
BORSA (BİST100) ..................10.063 TL
Not: 01.03.2024 / 08.03.2024

EN ÇOK YÜKSELEN HİSSELER (BİST100)

HİSSE............. SON............. DEĞİŞİM
KOZAL ............... 25,20 ...............%10,62
FROTO ........... 1,110,00 ................%10,12
PENTA ............... 23,28 ................ %9,92
IPEKE ................ 44,80 ................%9,06
AKSEN .............. 40,38 ................%8,96
KARSN.................. 11,11 ................%8,07
KORDS ............. 110,00 ................%6,80
KCHOL ............. 174,60 .................%5,43
DOAS ................ 277,75 ................. %5,21
SASA ..................40,78 .................%5,10

EN ÇOK DÜŞEN HİSSELER (BİST100)

HİSSE ......... SON ................ DEĞİŞİM
BRYAT ......... 3,945,00 ..............%-12,33
EGEEN .........15,272,50 ..............%-12,29
BRSAN .............661,00 ...............%-11,33
KLSER ............... 68,80 .................%-9,11
BUCIM .................. 7,73 .............. %-8,09
TATEN ................36,24 ................%-7,65
HEKTS ............... 18,04 ................ %-7,01
ASTOR ..............113,00 ...............%-7,00
YEOTK ............. 224,70 ..............%-6,80
IZENR .................30,16 ...............%-6,68

PİYASALARDA GEÇEN HAFTA NE OLDU?

Şubat ayında TÜFE yüzde 4,53 olarak açıklandı. Yıllık enflasyon yüzde 67,07 oldu.
Fitch, Türkiye’nin kredi notunu ‘B+’ya yükseltti. Not görünümünü ‘pozitif’e çıkardı.
ABD’de tarım dışı istihdam beklentileri aşarak 275 bin arttı. İşsizlik ise %3,9’a çıktı.