Bir demokraside, devlet başkanlığı evinde oturmanın faturası
"1981 yılında yemin ederek ABD Başkanlığına göreve başlamasından yaklaşık bir ay sonra dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan ve eşi Nancy Reagan, Beyaz Saray'da akşam yemeğini yedikten sonra hiç beklemedikleri bir sürprizle karşılaşırlar. Görevli garson yemeğin hesap faturasını getirmiştir. Baş kahyanın bir garsonla gönderdiği hesap faturasında sadece o akşamın değil son bir ayın bütün yemeklerinin hesabı da yer almaktadır. Sadece yemekler de değil... Ağırladıkları kişisel misafirlerin, bir aydır kullandıkları kuru temizleme hizmetinden, diş fırçası, diş macunu, temizlik ve parfümeri malzemelerine kadar bütün kişisel malzemelerin ücreti de miktarlarıyla beraber kaydedilmiştir. Ronald Reagan, hesabın büyüklüğüne şaşırsa da görevlinin getirdiği faturayı gülümseyerek alır ve muhasebeye maaşından ödenmesi talimatı verir. Kocasının aksine Nancy Reagan'ın şaşkınlığı çok daha büyüktür. Anılarında, 'kimse bize Başkan ve Eşinin Beyaz Saray'da yaşarken yedikleri yemeklere ve kullandıkları günlük malzemelere para ödemek zorunda olduklarından bahsetmemişti' diye anlatıyor o şaşkınlık anını. Aslında, ABD kamuoyunun büyük çoğunluğu da pek bilmiyordu. ABD eski Başkanı Bill Clinton'ın eşi ve birinci Obama döneminin dışişleri bakanı Hillary Clinton'ın, bu yıl yayınlanan 'Hard Choices' kitabının haziran ayındaki tanıtım ve imza gezilerinden birinde, Beyaz Saray'dan ayrıldıkları zaman, 'borç içinde ve beş parasız olduklarını' söylemesi, sosyal medyada büyük yankı yapmıştı.
...
Peki, 8 yıl boyunca yıllık ortalama 500 bin dolar maaşı olan ve kira gideri olmayan bir aile niçin Beyaz Saray'dan beş parasız ayrılacaktı? Nancy Reagan'ı çok şaşırtan sebepten dolayı..."
Yukarıdaki satırları amerikabulteni.com'dan aldım.
....
Türkiye'de bir özel bankanın genel müdürü en az 50.000 dolar maaş alır. Büyükçe bir şehrin belediye başkanı ise 5700 lira alır. (2000 dolardan biraz fazladır) Peki bunun açıklaması nedir? Belediye başkanlığı özel banka genel müdürlüğünden daha kolay bir iş midir? Külfeti az olduğu için az maaş mı almaktadır? Yoksa kamu kaynağı olduğu için başkanlar büyük fedakârlıklarla karın tokluğuna mı o sıkıntılara katlanıyor? Aslında rakamların önemi yok. Belediye başkanı o banka genel müdürünün birkaç katı imkâna sahiptir. O zaman böyle göstermelik bir skalaya niye ihtiyaç duyulur? Niye diğer gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, "Kardeşim, senin maaşın 95.000 lira. Her giderini, şoförünün, evindeki yardımcının, aracının, korumanın, ikinci özel yardımcının maaşını bu paradan ödeyeceksin" denilmez. Evet, adamın kâğıt üzerinde maliyeti 5500 lira.. Ama standartların piyasa değeri ayda 300.000 lira.
Valiye şu kadar maaş verilir. O maaş özel sektörde çalışan orta hâlli adam maaşıdır. Oysa o standartlar aynı maaşı aldığı orta hâlli adamın 25 katıdır. 24 kat nasıl finanse edilir.
Mevzuat örtülü ve abartılı saltanat düzenine müsait. Bir ilde bir tane saltanat kapısı olur. Diğerleri onun çalışanı, maiyeti olur. Her kurumun ildeki uzantısı birer saltanat. Binalar, makamlar, odalar, odalar, tefrişat, tezyinat.. Zor yürüyen bir düzen. Kâğıt üstündeki rakamların ve denkleştirmelerin ve teftişlerin gerçek hayatta karşılığı yok. Göstermelik.
Yolda, 100 tane adama "Seni filan yere belediye başkanı yapacağız.. Bize ödeyeceğin para ayda bir milyon lira olacak" deseniz ciddi olduğuna inanan kuyruğa girer.
Bu sahte gelir gider düzeninden ne zaman kurtulacağız. Ekonomi kayıt dışı. Tamam.. Kamu? Orada da ya harcama kalemleri göstermelik ya da kayıt dışından destekleniyor.
Hayalî bir dünya.. 90 yıllık düzen.. Bu hayalî dünyada Amerikalılara heveslenip "her makam sahibi şahsi harcamalarını maaşından ödeyecek" kuralı getirseniz kâğıt üzerinde onlardan çok daha düzenli hesaplar tutulur, kuruşlar hesap edilir ama göstermelik olur. Hatta kamuya ek maliyet gelir. O göstermelik hesapları denkleştirmek için ayrıca bedel öderiz. Sökmez bizde. Bize işin aslı değil kulağa hoş gelen masallar lazım. ...Dandini dandini dastana.. Danalar girmiş bostana...