2. Dünya Savaşı'nda İngiliz Propagandası

Tarihçi David Welch, bu isimle bir kitap yazmış.

Fiona Macdonald (BBC) bu kitabı tanıtırken kitaptan bazı pasajlar aktarmış. İlgi çekici yerler var. Akla değil duygulara hitap etmek gibi.. Çok sık tekrar gibi.. Goebbels'ın tekniklerini hatırlatıyor:

İngiliz hükümeti İkinci Dünya Savaşı'nda hangi propaganda metotlarını kullandı? Hitler'in Kavgam kitabından neler öğrendi 'içimizdeki düşman' fikrini nasıl işledi?

'Propaganda' kelimesi yanlış bilgilendirme olarak anlaşılabilir; oysa İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere hükûmeti bu konuda dikkatli bazı metotlara başvurdu. Birtakım psikolojik etkileme metotları kullanılsa da bunların mümkün olduğunca doğru görülmesi gerekiyordu.

"İnsanları İnandırmak: 2. Dünya Savaşı'nda İngiliz Propagandası" adıyla yayımlanan kitabında tarihçi David Welch:

"Birinci Dünya Savaşı'nın hemen ardından Enformasyon Bakanlığı (MOI) kaldırıldı; zira propaganda kolaylıkla yalan ve yanlış bilgi ile ilişkilendiriliyordu artık" diyor.

"2. Dünya Savaşı'nda MOI tekrar kurulduğunda bakanlık bu durumun farkındaydı ve mümkün olduğunca gerçekleri yaymak istiyordu."

BBC eski Genel Müdürü John Reith 1940'ta Enformasyon Bakanı olarak atandı. Reith, iki temel prensip koydu:

Haberler propagandanın öncü birlikleridir ve propaganda gerçeği sadece gerçeği ve mümkün olabildiği kadar gerçeğin tamamını anlatmalıdır. Ama MOI yine de kamuoyunu maniple edecek eski bildik teknikleri kullanmaktan geri durmadı. Fakat bunun belli kurallar çerçevesinde yapılması gerekiyordu. Chatham House adlı düşünce kuruluşu 1939'da 86 temel kural belirlemişti. "Propagandanın önceki yargılara uygun olması" bunlardan biriydi.

Welch şöyle diyor: "Bu kurallara ilişkin gizli belgeyi hazırlayanlar Hitler'in Kavgam kitabında dile getirdiği propaganda konusundaki düşünceleri biliyordu. Hatta Hitler'in propaganda ilkelerinin bazılarını benimsemiş görünüyorlardı. Örneğin, belgede kitlelerin aklına değil içgüdüsüne hitap etmesi, sloganlara dayanma ve tekrarın önemi vurgulanıyordu."

Kitapta yer verilen afiş, bildiri ve filmler MOI'nin savaş boyunca kullandığı metotları sergiliyor. Bunlardan biri 'Öfke Kampanyası' idi ve Nazi iktidarının vahşeti üzerinde durmayı amaçlıyordu.

Savaşın ilk yıllarında MOI'de, Nazilerin zafer kazanmasının ne tür sonuçlar doğuracağı konusunda başta emekçiler olmak üzere kitlelerin pek fikir sahibi olmadığı ve bunların öfke ve nefret duygularının kışkırtılması gerektiği inancı hakimdi.

MOI'nin tehlikeli gördüğü "rehavet" duygusunu gidermeye yönelik 'Öfke Kampanyası'nda şok etkisi oluşturacak bir söylem kullanılıyordu.

Welch'e göre "Topyekûn Savaş" hâli sivillerin de savaşa katılımını öngörüyordu. Moral önemli bir askerî faktör, propaganda da gerekli bir silah olarak görülüyordu.

Halk, kendi içindeki casuslara karşı uyarılıyordu. Fransa'nın ve Dunkirk'ün düşmesi, Alman ordusunun ileri bir kolu gibi işlev gören bir 'Beşinci Kol'un varlığı düşüncesini güçlendirmiş, MOI "Dikkatsiz Konuşmalar Cana Mal Oluyor" temalı bir kampanya başlatarak halkı 'içimizdeki düşman' konusunda uyarıyor, gizliliğin önemini vurguluyordu.

....

Welch, Birinci Dünya Savaşı'nda düşmanın özellikle sivillere yönelik şiddet eylemlerine fazlasıyla gönderme yapıldığını, fakat bunun ters teptiğini ve iki savaş arası dönemde insanların bu hikâyelerin uydurulduğu ya da abartıldığı sonucuna vardığını ifade ediyor.

Bu sebeple öfke kampanyasında Nazi şiddeti vurgulanırken İngiliz propagandası mizaha başvurma yolunu seçti. Böylece mizah yoluyla düşman küçültülmüş oluyordu.

MOI, Nazi iktidarını sorgulayan Alman din adamlarına Nazilerin uyguladığı baskıyı teşhir ediyor, onların Almanya'da yasaklanan dini konuşmalarını bildiriler hâlinde uçaklardan atıyordu. "Hristiyanlığa Karşı Gestapo" başlığı ile dağıtılan bildirilerde Nazilerin kilisenin sonunu getireceği konusu işleniyordu.

....

MOI bazı kampanyalarında yerleşik ön yargılara dayanırken bazılarında da farklı bir yaklaşım benimsiyordu. Eskiden düşman olup da müttefik hâle gelen SSCB konusunda, Sovyet ideolojisi göz ardı edilerek 'yoldaşlık' ve aynı düşmana karşı savaşma duygusu öne çıkarılıyor "Onların Savaşı Bizim Savaşımızdır" gibi sloganlar dile getiriliyordu.

Bir propaganda afişinde "Yaşasın Kızıl Ordu! İngiliz Halkından Selamlar" sloganı kullanılmıştı.