Fıkıh Âlimi İmamzade Esad Efendi

Hadîs-i şerifte buyuruldu ki: "İlim öğrenmekte olanın kırk yıllık nafakası olsa da, buna zekat vermek caizdir."

İmamzade Esad Efendi Osmanlı fıkıh âlimidir. İstanbul'da doğdu. 1267 [m. 1851] de vefat etti. "Dürr-i Yektâ" isimli fıkıh kitabında buyuruyor ki:

Zekat, yalnız aşağıda yazılı, yedi sınıfta bulunan Müslümanlara verilir (Sekizinci sınıf olan "Müellefe-i Kulûb" Hazret-i Ömer'in ictihadıyla kaldırıldı);

Fakir: Nafakasından fazla, fakat nisap miktarından az malı olana fakir denir.

Miskin: Bir günlük nafakasından fazla bir şeyi olmayan Müslümana miskin denir.

Âmil: Sâime hayvanların ve toprak mahsullerinin zekatlarını toplayan Sâ'î ile, şehir dışında durup rastladığı tüccardan ticaret malı zekatını toplayan Âşir, zengin dahi olsalar, işleri karşılığı zekat verilir.

Mükâteb: Efendisinden kendisini satın alıp, borcunu ödeyince, âzâd olacak köle.

Münkatı': Cihâd ve hac yolunda olup, muhtaç kalanlar. Din bilgilerini öğrenmekte ve öğretmekte olanlar da, zengin olsalar bile, çalışıp kazanmağa vakitleri olmadığı için zekat alabilirler. Hadîs-i şerifte, "İlim öğrenmekte olanın kırk yıllık nafakası olsa da, buna zekat vermek caizdir" buyuruldu.

Medyun: Borcu olan ve ödeyemeyen Müslümanlar.

İbnüs-sebîl: Kendi memleketinde zengin ise de, bulunduğu yerde yanında mal kalmamış olan ve çok alacağı varsa da, alamayıp muhtaç kalan. Bunların hepsine veya birine vermelidir. Zekat parası ile meyyite kefen alınmaz. Meyyitin borcu ödenmez. Cami, cihâd, hac yapılmaz. Zimmîye, yani gayr-i müslim vatandaşa zekat verilmez. Zimmîye fıtra, adak, sadaka, hediye verilebilir. Zenginin kölesine ve zenginin küçük oğluna da verilmez. Zenginin büyük çocuğu, zevcesi, babası veya yetim kalan küçük çocuğu fakir iseler bunlara, başkaları zekat verebilir. Küçük çocuk akıllı ise, yani parayı başka şeyden ayırabiliyor ve aldatılarak elinden alınamıyor ise, buna verilir. Böyle akil değilse, babasına veya vasisine yâhut akrabasından veya yabancıdan çocuğa bakan kimseye vermek lazım olur.

Peygamberimizin "sallallahü aleyhi ve sellem" ve amcalarının evlatlarından, kıyamete kadar geleceklere zekat verilmez. Çünkü her muharebede, düşmandan alınan ganimetin beşte biri bunların hakkıdır. İmâm-ı Azam hazretleri buyurdu ki: Bunlara ganimet hakları verilmediği için, zekat ve sadaka vermek caizdir.