MEKKE KADISI Zenbillizâde Fudayl Çelebi

Zenbillizâde Fudayl Çelebi Osmanlı âlimlerindendir. 920'de (1514) İstanbul'da doğdu. Şeyhülislam Zenbilli Ali Efendinin oğludur. Tahsilini İstanbul'da ta­mamladıktan sonra Bursa, Edirne, Sahn-ı Semân ve Ayasofya medreselerinde müderrislik, Bağdat, Halep ve Mekke kadılığı yapıp 971'de (1563) emekliye ayrıldı. 991 (m. 1583)'de İstanbul'da vefat etti. Bir dersinde şunları anlattı:

Üç türlü (Şehîd) vardır: 1- Allah için cihâd ederken düşman tarafından, sulhta âsîler, eşkıyâlar tarafından öldürülene tam şehîd denir. Tam şehîd yıkanmaz. Kefene sarılmaz. Kefen miktârından fazla olan elbisesi soyulup, çamaşırı ile defnolunur. Âhırette de şehîd sevâbına kavuşurlar. 2- Allah rızâsı için cihâd yapmaya niyet etmeyip, dünya kazancı için harp eden, yalnız (Dünya şehîdi) olur. Bunlar, yıkanmaz ve kefenlenmez. Fakat âhirette şehîd sevâbına nâil olmazlar. 3- Allah için olan cihâdın hâzırlığı talîmlerinde ölürse, zulüm ile öldürülünce veya eşkıyâ tarafından yaralanınca, hemen ölmez, bir namaz vakti çıkıncaya kadar aklı başında kalır veya başka yere götürülüp orada ölürse yalnız (Âhiret şehîdi) olurlar. Bunlar yıkanır ve kefenlenirler.

Boğularak, yanarak, garip, kimsesiz olarak, duvar ve enkâz altında kalarak ölenler ve ishâlden, sârî hastalıklardan, lohusalıkta, sara hastalığında, Cuma gecesinde ve gününde, din bilgilerini öğrenmekte, öğretmekte ve yaymakta iken ölenler ve âşık olup, aşkını, iffetini, nâmusunu saklarken ölenler, zulüm ile hapsolunup ölenler, Allah rızâsı için müezzinlik yaparken, İslâmiyete uygun ticâret yaparken, çoluk çocuğuna din bilgisi öğretirken ve ibâdet yapmaları için çalışırken vefât edenler, her gün yirmi beş kere (Allahümme bârik lî filmevt ve fî-mâ ba'd-el-mevt) okuyanlar, Duhâ yani kuşluk namâzı kılanlar, her ay üç gün oruç tutanlar, yolculukta da vitir namâzını terk etmeyenler, ölüm hastalığında, kırk kere (Lâ ilâhe illâ ente sübhâneke innî küntü min-ez-zâlimîn) okuyanlar, her gece Yasîn okuyanlar, abdestli olarak yatanlar, devamlı olarak mudârâ edenler [yani dîni korumak için dünyalık verenler], gıdâ maddeleri getirip ucuza satanlar, soğukta gusül abdesti alınca hastalanıp ölenler, her sabah veya akşam devamlı olarak üç kerre (E'ûzü billâhissemî'il'alîmi mineş-şeytânirracîm) ile (Haşr) sûresinin sonunu [Hüvallahüllezî...yi] okuyanlar (Âhiret şehîdi) olurlar.