Kispet ateşten gömlekti

MİLLİ TAKIM HEYECANINDAN MAHALLİ VE MANEVİ HEYECANA KIRKPINAR -4- Kispet, iki rekat namaz kıldıktan sonra abdestli olarak sırtında yere kadar uzanan beyaz gömlek varken giyilir. Bu şekilde, hem pehlivanın avret yerleri gözükmemiş olur hem de pehlivan, şehitlerin yadigarı bir sporu yaptığını hatırlar. Beyaz gömlek, şehidin kefenine işarettir. Ancak günümüzde pehlivanlar buna dikkat etmemekte, avret yerleri meydanda giyinmektedir. Önceden, ilk defa kispet giyilişinde Kispet Giyme Töreni yapılırdı. Kispet giyen, ateşten gömlek giymiş sayılırdı, artık o pehlivan, kispetin hakkını vermeye, tam bir alperen gibi davranmaya, haktan, adaletten, ahlakın en güzelinden ayrılmamaya mahkumdu, eğer ayrılırsa güreşten men edilirdi. Osmanlılar zamanında, güreşçiler, Trakya Fatihi Paşayiğit'in kabrini ziyaret ettikten sonra, Macar kralının kızı ve akıncı beyi Serdar Ali Bey'in hanımı Mehtap Hatun'un mezarını ziyaret ederlerdi. Mehtap Hatun'un kabrini ziyaretin manası neydi? Bu, Avrupa'yı vatan tutuşun, gönülleri fethin işareti miydi? Kırkpınar, önceki bölümde anlatmağa çalıştığımız alperenlerin, kızıl elması, ulaşmak için her türlü fedakarlığı göze aldıkları hedefleriydi. Kızıl elma, Türk oğlunun, can ve mal her türlü fedakarlığı göze alarak ulaşmak istediği hedefiydi. Türkoğlu'nun ilk büyük kızıl elması, İstanbul, sonraki de Avrupa'ydı, her Türkün en büyük kızıl elmasıysa şehit olmaktı. İşte Kırkpınar, anlatmaya çalıştığımız alperenlerin, kızıl elması, ulaşmak için her türlü fedakarlığı göze aldıkları hedefleriydi. Kızıl elma, Türk oğlunun, can ve mal her türlü fedakarlığı göze alarak ulaşmak istediği hedefiydi. Her Türk'ün en büyük kızı elmasıysa şehit olmaktı. Kırkpınar yağlı güreşleri, karakucak güreşlerinin yağlı yapılanıdır. Her iki güreşte, boy (kategori) ve güreş şekli birbirinin aynıdır. Kırkpınar yağlı güreşleriyle Türkiye'nin dört bir tarafında yapılan yağlı güreşleri teknik özellikleri aynıdır. Güreşlerin yapılışı bakımından Kırkpınar'a has özellikler yoktur. AYAK, ORTA, BAŞ Yağlı güreşte, insan vücudundan ilham alınarak üç ana boy; ayak, orta ve baş vardır. Bu üç ana boy, güreşçi katılımına göre dokuz boya kadar çıkabilir. Günümüz Kırkpınar yağlı güreşlerinde şu boylar vardır: 1-Minik boy (12 yaşından küçükler, katılıma göre Minik1, Minik2 diye ikiye ayrılır) 2-Teşvik boyu (12-15 yaş arası) 3-Deste Küçük Boy (15-18 arası, azami 65 kilogram) 4-Deste Orta Boy (15-18 yaş arası, azami 75 kilo, bir yıl önce alt boyda birinci olanlar) 5-Deste Büyük Boy (18 yaşını doldurmuş olanlar, deste orta boyda bir yıl önce birinci olanlar, azami 80 kg.) 6-Küçük Orta Küçük Boy (Deste büyük boyda birinci olanlar, azami 85 kg.) 7-Küçük Orta Büyük Boy (Küçük orta küçük boyda birini olanlar, azami 90 kg.) 8-Büyük Orta Boy (Küçük Orta Büyük Boyda birinci ve ikinci olanlar) 9-Başaltı (Önceki seni Büyük Orta Boyda birinci ve ikinci olanlar) 10-Baş Boyu (Bir yıl önce başaltında birinci olanlar, 90 kg üzeri olup da minderde Avrupa, Dünya ve Olimpiyat şampiyonu olan, geleneksel organizasyonlarda baş boyda birinci olanlar) Günümüzde Kırkpınar dahil yağlı güreşler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan Yağlı Güreş Müsabaka Yönetmenliği'ne göre düzenlenir. Yağlı Güreş, organizasyonları Güreş Federasyonuna bağlı Yağlı Güreş Komitesi tarafından yürütülür. Hakem, cazgır, davul ve zurnacılar bunlara bağlı olarak çalışır. Güreşler, kura usulüne göre yapılır, yenilen elenir. Geleneksel yağlı güreşlerde zaman sınırlaması yoktu, güreşlerin ertesi güne kaldığı da olurdu. Ancak, güreşlerin planlanan gün ve saatte bitirilebilmesi için zaman sınırlaması getirilmiştir. YAĞLI GÜREŞ MAGAZİNLEŞTİ Büyük ortaya kadar (büyük orta hariç) güreş süresi 30 dakikadır. Büyük ortadan yukarı 35 dakikadır. Eğer bu süreler içinde yenişme olmazsa 10 dakika puanlama güreşi yapılmaktadır. Yağlı güreşin en önemli oyunları kispet üzerinde alınır. Bunun için paçaları sıkı bağlamak çok önemlidir. En önemli oyunları, künde, elense, tırpan, yanbaş, kılçık, kazık, sarma, kurt kapanı, boyunduruk, çaprazdır. Rakibi paçaları bırakınca boyunduruğu boşaltmak gerekir. Elleri ensede birleştirerek alınan çift sarma, kurt kapanı oyununun devamlı uygulanması yasaktır. Eskiden küçük organizasyonlarda cazgır, hakemlik görevi de yapmaktaydı. Günümüzde her organizasyonda hem kule, hem de meydan hakemleri görev yapmaktadır. Yenik sayılma, göbeğin gökyüzünü görmesi ile olur. Buna göbeğin yıldız görmesi denir. Omuzların yere değmesi şart değildir. Rakibini yerden kaldırarak üç adım yürümek veya kendi ekseni etrafında daire çizmek de yeniş için yeterlidir. Önceden yaş sınırlaması yoktu. Günümüzde pehlivanlar kırk yaşına kadar yağlı güreş yapabilir. Bu yaştan sonra güreş yapabilmeleri için bir önceki sene ilk on altıya girmeleri gerekmektedir. Başta Kırkpınar birincisi olanlara yaş sınırlaması yoktur. Zamanın değişmesi, görsel medyanın çeşitlenmesi ve her yere girmesi, eğlence sektörünün çok gelişmesi, yağlı güreşi de etkiliyor. Bunun yanında yağlı güreşi yapanların, yağlı güreşi idare edenlerin, yağlı güreşin tarihi, kültürel, manevi yönünden haberdar olmamaları, yağlı güreşi köklerinden kopma aşamasına getirmiştir. Bir vatan ediniş destanı olan, Türk'ün dünya görüşünü, hayata bakışını canlandıran, alperenler hatırası olan yağlı güreş, tamamen gösteri, eğlence vasıtası olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Yağlı güreşin geçim kaynağı, para kazanma vasıtası haline gelmesi, pehlivanları televizyonlardaki talk show'lara, otellerde animasyonlara düşürmüştür. Yağlı güreşin, Kırkpınar'ın temsil ettikleri, anlattıkları, peşrevin söyledikleri, davul-zurnanın niçin vurduğu artık kimsenin umurunda değil. Şekil içinde mana tamamen kayboldu. Yağlı güreş, Kırkpınar magazinleştirildi. Ancak, "Parmak nereye gider", "Gay'ler güreşebilir mi, ağa olabilir mi?" gibi magazin, belden aşağı konularda gündeme geliyor. Yağlı güreşin, Kırkpınar'ın neyi temsil ettiği, neyi anlattığı, tarihi, kültürel özellikleri bilinmiyor. > DEVAMI YARIN