Petrol kâbusu

Arap ülkeleri 1973'teki savaşta İsrail'i destekleyen ABD ve Hollanda'ya tepki olarak petrol üretimini düşürünce, Türkiye de krizden payını fazlasıyla aldı. Dönemin başbakanlarından Bülent Ecevit'in adı benzin kuyrukları ile özdeşleşirken, Süleyman Demirel de "Benzin vardı da ben mi içtim" demek zorunda kaldı. O dönemde aile büyüklerinin "Türkiye aslında petrol denizi üzerinde oturuyor. Ama ABD ve İngiltere çıkarmamızı engelliyor" sohbetlerini büyülü bir masal gibi dinlerdik. Benzin kuyruğunda beklerken bu ülkelere kızardık. Sonra büyüdük ve petrol denizinin üstünde oturmadığımızı öğrendik. Şimdi bir kere daha petrol şoku ile karşı karşıyayız. Petrol-gaz zengini Arap ülkelerinde yaşanan isyanlar, petrol tahminlerini altüst etmiş durumda. Türkiye'de varil başına 70-90 dolar arasında öngörülen petrol fiyatları şimdiden 117 doları aştı. Peki bu ne anlama geliyor? Maliye Bakanlığı'na göre petrolde 10 dolarlık artış Türkiye'nin cari açığını 5 milyar dolar, enflasyonu da en az yarım puan arttırıyor. Yani petrol fiyatları 120 dolar bandına yerleşirse cari açığa 15 milyar dolar, enflasyona da 1.5 puan daha eklenecek. Tabii, her işte bir hayır da var. Örneğin, Mısır ve Tunus'a giden 22 milyon turistin önemli bir kısmının bu yıl Türkiye'ye geleceği değerlendiriliyor. Böylece cari açığın bir kısmı kapatılabilecek. Gözler Suudi Arabistan'da Dünya ekonomilerini tedirgin eden petrol fiyatlarındaki yükseliş, Suudi Arabistan petrol şirketi ARAMCO'nun "Libya'dan kaynaklanacak arz eksikliğini gidermeye hazırız" açıklaması ile bir ölçüde frenlendi. Ancak herkesin sormaya çekindiği, "Dünya petrol üretiminde 8. sırada olan Libya'nın verdiği zarar ortadayken isyan dalgası 1. sırada yer alan Suudi Arabistan'a sıçrarsa ne olacak?" sorusu da akıllara düştü. Cevabın ipuçları bugün ortaya çıkabilir. Zira Facebook'ta Suudi Arabistan'a yönelik "March 11: Day Of Rage-11 Mart Öfke Günü" kampanyası gün boyu devam edecek. Sanal dünya aracılığı ile "daha fazla özgürlük, kadın hakları ve politik tutukluların serbest bırakılması" talepleri var. Diplomatik kulislerde ise, "Suudi Arabistan'ı diğer Arap ülkelerinden ayıran özel yapısı gözden kaçırılmamalı. Orada gücünü, aşiretler koalisyonundan alan ve halkın gelir dengesine dikkat eden kraliyet ailesi var" yorumu dikkat çekiyor. Yine de o korku oluşturan soruya cevap verelim. Piyasa analistleri, Suudi Arabistan'a sıçrayacak isyan dalgasında petrol için varil başına 200 dolardan borsayı açıyor! Bu da Türkiye'de benzin fiyatlarının 5 lira ve üzerinde seyretmesi demek.