YAŞ'ın kısa tarihi...

Cumhuriyet tarihi boyunca, Türk silahlı kuvvetlerinin komuta kademelerindeki tayin ve terfiler, ne yazık ki çok sık periyotlarda kriz ve buhranlara, siyasi ve askerî yönden sıkıntılara sebep olmuştur. Bunun sebepleri o kadar geniş ve çeşitlidir ki, gazete sütununda etraflıca ele alınması mümkün değil. O yüzden konuyu muhtasar biçimde ve daha ziyade sonuçları itibariyle ele alacağız.

1923-1938 arası dönem müstesna tutulursa, tek parti dönemi de dâhil olmak üzere; tayin ve terfilerin genellikle Silahlı Kuvvetlerin iç dünyasında, kısmen yasa ve yönetmelikler, kısmen de teamül ve dönemin kışla havasına göre şekillendiğini, sivil siyasi otoritenin pek fazla müdahil olmadığını, daha doğrusu olamadığını görürüz... 1960 sonrasındaki yıllar, zaten sivil idarenin tamamen baskılandığı ve etkisizleştirildiği bir dönemdir. Bunun bir nebze kırılması, 1969'da Cemal Tural'ın genelkurmay başkanlığından alınarak. YAŞ üyeliğine getirilmesidir. 1970'li yılların ikinci yarısında, Süleyman Demirel Hükümetlerinin zaman zaman şûra kararlarına müdahale etme durumu olmuştur. Bunun en önemli örneği, Orgeneral İrfan Özaydınlı yerine; bir korgeneralin hava kuvvetleri komutanlığına getirilmesidir. İkinci önemli örnek de, 1977'de Demirel'in; Org. Adnan Ersöz'ün KK Komutanlığına getirilmesine geçit vermemesi, aynı günde üç kıdemli orgeneralin emekliliğini istemesiyle, Kenan Evren'in önünün açılmasıdır.

Fakat asıl kırılma noktası, 1987 Haziran'ında Necdet Üruğ'un, Necdet Öztorun'un önünü açmak için istifa etmesidir. Devrin Başbakanı Turgut Özal'ın yapılmak istenen emrivakiye karşı direnmesi, planları altüst etmiştir. Önce çok kısa süreliğine KK Komutanlığına ve vekâleten genelkurmay başkanlığına atanan Necip Torumtay, bir ay sonra asaleten tayin edildi. Ancak Torumtay da, Körfez Savaşı sırasında Özal ile görüş ayrılığına düşüp istifa etti (Aralık 1990) ve yerine Doğan Güreş atandı. Güreş dönemi ve sonrası da tartışmalı geçti.

Aynı şekilde, emekliliğinden sonra yaptığı açıklamalarda, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hilmi Özkök'ün genelkurmay başkanı yapılmaması için epey gayret sarf ettiğini itiraf etmiştir. Yaşar Büyükanıt'ın önünü kesmek için de, aleyhine yapılan yayınlar keza hafızalarda tazeliğini koruyor. İlker Başbuğ'un yerine gelen Işık Koşaner, bir yıl sonra ve YAŞ toplantısına iki gün kala Torumtay gibi istifa etti. Şu farkla ki, dönemin Jandarma Genel Komutanı Necdet Özel hariç, bütün komuta kademesi de onunla birlikte istifa etti. Org. Özel de, Necip Torumtay gibi, 29 Temmuz 2011'de önce KK Komutanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı Vekilliğine getirildi. Daha sonra asaleten atandı...

Bu kısa özeti şunun için yaptık. Özellikle Ergenekon ve Balyoz davaları sebebiyle, son yıllarda çok sayıda muvazzaf generalin tutuklanması, hem komuta sisteminde fiili sıkıntılara yol açtı, hem de tayin ve terfi açısından YAŞ toplantılarını çok etkiledi. Zaten Işık Koşaner ve kuvvet komutanlarının toplu istifalarının altında yatan sebep de bu idi. 2011 Şûrası bu açıdan gergin ve sıkıntılı geçmişti... Ancak son iki yıldır, Özel'in büyük dirayet ve gayretiyle, TSK'nın hem iç işleyişi hem de siyasi otorite ile olan ilişkileri, olması gereken çizgiye oturtulmuştur.