Tedbirinizi alın, bahar alerjisinden kurtulun!
15 Nisan 2013 01:00
Yasemin CAN - Bağcılar/İST.
Kıymetli hocam, her hafta başı yazılarınızı dört gözle bekliyor ve ailece büyük beğeniyle takip ediyoruz. 37 yaşında, 1.67 boyunda ve 65 kiloyum. Benim derdim; baharın gelmesi, ağaçların çiçek açması ile burun ve gözlerimde sulanma, hapşırma ve kızarıklık başta olmak üzere tüm vücudumda kaşıntı ve kabartı bulunması. Geçen hafta iki defa aşırı bir şekilde artış gösterip acil olarak gittiğim sağlık merkezinde çeşitli iğneler ve sonrasında verilen ilaçlarla kısmen rahatlayabildim. Özellikle baharın gelmesiyle kâbus gibi hayatıma çöken bu sıkıntılı durumdan hiç kurtulamayacak mıyım? Lütfen bana acil yardım edin...
Çok kıymetli okuyucularımız, bir okuyucumuzun sorusu vesilesiyle bu haftadan itibaren baharın gelişiyle kendini oldukça sık göstermeye başlayan ve çevremizdeki bazı kişilerin hayatlarını âdeta zindana çeviren, tahminlerin üzerinde fazla görülen alerjik rahatsızlıkların başında gelen alerjik rinit (alerjik nezle) ve alerjik ürtikerden (kurdeşen) bahsetmeye çalışacağım.
ALERJİK RİNİT VE ÇEŞİTLERİ
Alerji; immün (bağışıklık) sisteminin kendisi için tehlike oluşturmayan maddelere karşı savunmaya geçmesidir; yani immün sistem fonksiyon bozukluğudur. Alerjik rinitte alerjen solunum ya da gıda yoluyla alınır, tanınır, şifrelenir ve bir daha karşılaşılması durumunda kendisi için tehlikeli olarak kodladığından hapşırıkla, akıntıyla burnu tıkayarak ve kaşıntıyı artırarak uzaklaştırmaya çalışır.
Alerjik rinit, burun tıkanıklığı, akıntısı, hapşırma ve kaşıntı belirtilerinden iki veya daha fazlasının bir saatten daha fazla veya tekrarlayıcı olması ile karakterize burun içini döşeyen tabakanın alerjik bir faktöre bağlı iltihabıdır. Mevsimsel olarak görülen tipine de mevsimsel alerjik rinit denir. Alerjik rinit en sık görülen alerjik hastalık olup tüm nüfusun % 10-20'sini etkiler. Duyarlı olunan alerjenle karşılaşma tüm alerjik rinitlilerde burun kaşıntısı, aksırık, burun tıkanıklığı ve burun akıntısı gibi sık görülen şikâyetlerin yanında damakta, kulakta, boğazda kaşıntı, baş ağrısı, hâlsizlik, koku alma duyusunda azalma veya bazı kokuları ayırt edememe, kulaklarda tıkanıklık gibi daha seyrek görülen şikâyetlere yol açar.
Ailede genetik eğilim, sosyoekonomik seviyenin yüksekliği, siyah ırktan olma, çevre kirliliği, evde hayvan beslenmesi, ailenin ilk çocuğu olma, evde sigara içilmesi, mamayla beslenme gibi sebepler alerjik rinit riskini artırır.
Okuyucumuzun şikâyetlerinin sebebini ve temelini teşkil eden, halk arasında bahar nezlesi olarak isimlendirilen mevsimsel alerjik rinit özellikle sabah saatlerinde artan burun akıntısı, burunda kaşıntı, hapşırma, gözlerde kızarma, sulanma ve kaşıntı, burun tıkanıklığı belirtileriyle kendini gösterir. Genellikle de ağaç, çimen veya ot polenlerine veya havadaki küf sporlarına karşı alerjik hassasiyet sonucu oluşur. Şikâyetler ilkbahar, yaz veya sonbahar başında ortaya çıkar.
Vücudumuzda alerjik reaksiyonların oluşmasına yol açan polen, küf, toz, hayvan tüyü, akarlar gibi maddelere "alerjen" denir. Alerjenler, burun ve gözler gibi hedef organlarda bir takım biyokimyasal reaksiyonlara girerek vücut sıvılarının damarlardan dokulara sızmasına yol açan histamin gibi salgılara sebep olur. Bu da vücutta genel kaşıntı, gözlerde yaşarma, kızarıklık, burunda tıkanıklık ve akıntı, akciğerde ise salgı artışı, öksürük, hırıltı gibi şikâyetlere yol açar. Bu şikâyetler burun iç tabakasının, alerjeni uzaklaştırma, organizmayı koruma isteğinden başka bir şey değildir.
Duyarlı bir kişi, çiçek tozu (polen) gibi bir alerjeni (alerjiye sebep olan madde) nefesle aldığında vücudun savunma sistemi (immün sistem) alerjene karşı anormal aşırı reaksiyon göstererek burun mukozasındaki (iç tabakası) hücreleri uyararak, histamin (alerji belirtilerini ortaya çıkaran madde olup burundaki küçük kan damarlarını genişleterek kanan sıvı kısmının dışarı sızarak burun akıntısı, kaşıntı, şişlik ve diğer alerji şikâyetlerine sebep olur) ve diğer kimyasal maddeleri salgılamasına yol açar.
Saman nezlesi, dişlerde bozukluğa yol açabilir!
Polenlerin en çok uçuştuğu bahar aylarında ortaya çıkan tipine mevsimsel alerjik rinit denir. Saman nezlesi ya da yaz nezlesi olarak da bilinen, ağaç, çimen, otlar ve çayır polenleri ya da yabani ot polenlerine karşı alerji sonucunda ortaya çıkar. Mevsimsel alerjik rinitte, nöbetler hâlinde hapşırık, bol sulu burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve ağız-damak veya genizde farklı seviyelerde kaşıntı olur. Polen mevsimi dışında hastalar çoğunlukla rahattır. Böyle hastaların çoğunda göz kapaklarının altında çukurda kronik konjesyon (sıvı birikimi) ve ödem sebebiyle kısmen tıkanan burun boşluğundaki toplardamarların içinde kan birikimine ya da alt göz kapağında bulunan adalenin kasılması sonucu oluşan toplardamar kasılmasına bağlı olarak mavi, mor lekeler görülür. Bu durum özellikle çocuklarda şiddetli burun tıkanıklığı sonucu uyurken ağız açıklığı, damak kavsinin yüksek, üst dişlerin alttakilerden daha öne çıkmasına ve dişlerde kapanma bozukluğuna zemin hazırlayıcı bir sebeptir.
ALERJİK RİNİTİN ÖZELLİKLERİ
En çok 12-15 yaşları arasında görülür
> Yoğun ve stresli şehir hayatı ve bunun beraberinde çok çeşitli çevresel etkenlere maruziyetin artması sonucu giderek artan sıklıkta görülür.
> Herhangi bir yaşta başlayabilir. 6. aydan yaşlılığın ileri dönemlerine kadar olabilir. Çoğunlukla 40 yaşından önce ve genellikle 12-15 yaşları arasında görülür.
> Çoğunlukla ömür boyu devam eden, fakat ileri yaşlarda şiddeti azalabilen bir rahatsızlıktır.
> Polenler dışında ev tozu, hayvan tüyü, küf mantarları, kimyasal maddeler, klor, deterjan ve hava kirliliği alerji yapabilir.
> Ağır bir hastalık olmamasına rağmen kişiyi son derece rahatsız ederek uykuyu, yemek yeme ve yaşam şeklini olumsuz etkiler; okul ve işgücü kaybına yol açar. Şehir hayatı, çevre kirliliği yönünden büyük ölçüde rol oynayarak alerjik hastalıkların görülme oranını artırmıştır.
MESLEKİ ALERJİK RİNİT
İş yerinizdeki tozlar sağlığınızı bozabilir
Mesleki rinit çalışma ortamında havada bulunan ajanların sebep olduğu rinittir. Çalışma ortamındaki alerjenlere ya da tahriş edici maddelere bağlı hapşırma, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi alerjik rinit şikâyetleri çalışma ortamına girildikten sonra ortaya çıkar. İş ortamı dışında hafta sonlarında ve tatillerde son derece rahattırlar.
MEVSİMSEL ARTIŞ GÖSTEREN ALERJİK RİNİT
En önemli "alerjen" sebebi hayvan kılı ve ev akarlarıdır
Alerjenlere temasın yıl boyu devam ettiği ve şikâyetlerin genellikle tüm yıla yayıldığı alerjik rinit şekli olup sebep olan alerjenler ise ev tozu akarları (mite), hamamböcekleri, ev hayvanı alerjenleri (kedi, köpek, tavşan gibi) ve mantar sporlarıdır (küf).
SÜREKLİ ALERJİK RİNİT
Ev tozu, alerjiyi tetikleyebilir
Alerjenlere temasın yıl boyu devam ettiği ve şikayetlerin genellikle tüm yıla yayıldığı alerjik rinit şeklidir. Burun tıkanması ve bunun yol açtığı komplikasyonlar (ağızdan nefes alma, orta kulak iltihabı, koku almada azalma) sık görülür. En önemli sebep ev tozu akarı (mite) alerjisidir.