Evet, Dünya 'Beş'ten Büyüktür!..
25 Eylül 2014 01:00
New York
2. Dünya Harbi sonrasında kurulan BM düzeni, esasen 45 yıllık Soğuk Savaş Döneminin bitmesiyle çağdışı kalmış bir yapı. Şeklen var ama...
Salı günkü yazımızın başlığı, 'BM'de yine havanda su dövülecek' idi. Nitekim aynı günün akşamında, New York'taki Türk Evi'nde bir resepsiyon veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, sorulan bir soru üzerine şöyle konuştu: "... BM'den bir şey beklemiyorum. Suriye konusunda bugüne kadar BM Güvelik Konseyi'nden ne çıktı ki, bundan sonra çıksın. Bu yüzden BM'den bir şey beklemiyorum..." Evet, vaziyet ortada!.. Hakikaten BM'nin bugünkü haliyle Suriye'nin derdine çare bulmasını beklemek fazla iyimserlik olur. Zira BMGK'nın yapısı bizatihi buna manidir. Rusya ve Çin, veto yetkilerini kullanarak sistemi kilitledi ve buradan katil Baas rejimi aleyhine bir kınama kararı dahi çıkarılmadı. İşte zurnanın zırt dediği yer burası... 2. Dünya Savaşı ertesinde kurulan BM düzeni, artık çağ dışı kalmıştır ve günümüzde dünya barışını korumaya muktedir değildir. Konsey'deki beş daimi üyenin işine gelmeyen konularda etkili bir karar almak kesinlikle imkânsız. ABD'nin bugüne kadar İsrail aleyhine olan yaklaşık yüz tane kararı veto ederek, Güvenlik Konseyini aciz bırakmasına dikkat isterim!
Salı günkü yazıda Milletler Cemiyetinin zaafından çok özet şekilde bahsetmiştim. Birazcık daha açayım. MC'nin kuruluşundaki zaaf da aynen böyle idi. Orada da Konsey yapısı vardı ve o konseyin beş daimi üyesi vardı. (İngiltere, Fransa, Amerika, İtalya ve Japonya). Amerika, ilgili katılma kararının senatoda reddedilmesi sebebiyle MC dışında kaldı. Almanya 1926'da, Rusya 1934'te MC'ye katılarak daimi üye oldular... 1932'de Mançurya'yı işgal eden Japonya, MC Konseyinin bir inceleme komisyonu kurmasını veto etti. Ve dananın kuyruğu koptu... 1933'te iktidara gelen Hitler, Almanya'yı MC'den çekti. 1936'da İtalya'nın Habeşistan'ı işgalini MC ancak seyretti... Tıpkı BM'nin 2003'te, ABD ve İngiltere'nin Irak işgalini seyretmesi gibi! Suriye'de Esad rejimini arkalayan Rusya ve ona yakın duran Çin, politikasını değiştirmedikçe, BM bir şey yapabilir mi? Erdoğan da bunu anlatmaya çalışıyor işte.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, başbakanlığı döneminden buyana BM düzeninin artık yenilenmesi gerektiğini yüksek sesle ve ısrarla dile getiren belki de tek lider. Nitekim dün de New York'ta, "DÜNYA BEŞTEN BÜYÜKTÜR" kampanyasını başlatan, Türkiye'den bir sivil toplum platformuna destek verip, daha ileriye taşırken, bu noktadaki kararlı duruşunu bir kere daha göstermiş oldu. Aslında beş daimi üyenin dışındaki bütün ülkelerin liderlerini de ilgilendiren meselenin özü şu: Gelinen noktada, BM artık gereken işlevi görmekten aciz... Bunun en büyük sebebi, Güvenlik Konseyindeki beş daimi üyenin sistemi kilitleme yetkisi, yani veto meselesi. Büyük haksızlık var.
Lakin "Dünya beşten büyüktür" hakikaten. Bu düzenin artık mutlaka değişmesi lazım... Giderek büyüyen ve çetrefilleşen küresel sorunların çözümü ve bunların dünya barışına getirdiği tehditlerin ortadan kaldırılması için, BM'nin kesinlikle beş daimi üyenin hegemonyasından kurtulması gerekiyor. Peki, bu nasıl olacak? Hiç kolay bir mesele değil. Ama hiç olmazsa bunu cesaretle ve kararlılıkla dünyaya haykırmak lazım... Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın New York'tan da dünyaya duyurmaya çalıştığı konu bu idi. Mutlaka sesi bir yerlerde yankılanacaktır!
2. Dünya Harbi sonrasında kurulan BM düzeni, esasen 45 yıllık Soğuk Savaş Döneminin bitmesiyle çağdışı kalmış bir yapı. Şeklen var ama...
Salı günkü yazımızın başlığı, 'BM'de yine havanda su dövülecek' idi. Nitekim aynı günün akşamında, New York'taki Türk Evi'nde bir resepsiyon veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, sorulan bir soru üzerine şöyle konuştu: "... BM'den bir şey beklemiyorum. Suriye konusunda bugüne kadar BM Güvelik Konseyi'nden ne çıktı ki, bundan sonra çıksın. Bu yüzden BM'den bir şey beklemiyorum..." Evet, vaziyet ortada!.. Hakikaten BM'nin bugünkü haliyle Suriye'nin derdine çare bulmasını beklemek fazla iyimserlik olur. Zira BMGK'nın yapısı bizatihi buna manidir. Rusya ve Çin, veto yetkilerini kullanarak sistemi kilitledi ve buradan katil Baas rejimi aleyhine bir kınama kararı dahi çıkarılmadı. İşte zurnanın zırt dediği yer burası... 2. Dünya Savaşı ertesinde kurulan BM düzeni, artık çağ dışı kalmıştır ve günümüzde dünya barışını korumaya muktedir değildir. Konsey'deki beş daimi üyenin işine gelmeyen konularda etkili bir karar almak kesinlikle imkânsız. ABD'nin bugüne kadar İsrail aleyhine olan yaklaşık yüz tane kararı veto ederek, Güvenlik Konseyini aciz bırakmasına dikkat isterim!
Salı günkü yazıda Milletler Cemiyetinin zaafından çok özet şekilde bahsetmiştim. Birazcık daha açayım. MC'nin kuruluşundaki zaaf da aynen böyle idi. Orada da Konsey yapısı vardı ve o konseyin beş daimi üyesi vardı. (İngiltere, Fransa, Amerika, İtalya ve Japonya). Amerika, ilgili katılma kararının senatoda reddedilmesi sebebiyle MC dışında kaldı. Almanya 1926'da, Rusya 1934'te MC'ye katılarak daimi üye oldular... 1932'de Mançurya'yı işgal eden Japonya, MC Konseyinin bir inceleme komisyonu kurmasını veto etti. Ve dananın kuyruğu koptu... 1933'te iktidara gelen Hitler, Almanya'yı MC'den çekti. 1936'da İtalya'nın Habeşistan'ı işgalini MC ancak seyretti... Tıpkı BM'nin 2003'te, ABD ve İngiltere'nin Irak işgalini seyretmesi gibi! Suriye'de Esad rejimini arkalayan Rusya ve ona yakın duran Çin, politikasını değiştirmedikçe, BM bir şey yapabilir mi? Erdoğan da bunu anlatmaya çalışıyor işte.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, başbakanlığı döneminden buyana BM düzeninin artık yenilenmesi gerektiğini yüksek sesle ve ısrarla dile getiren belki de tek lider. Nitekim dün de New York'ta, "DÜNYA BEŞTEN BÜYÜKTÜR" kampanyasını başlatan, Türkiye'den bir sivil toplum platformuna destek verip, daha ileriye taşırken, bu noktadaki kararlı duruşunu bir kere daha göstermiş oldu. Aslında beş daimi üyenin dışındaki bütün ülkelerin liderlerini de ilgilendiren meselenin özü şu: Gelinen noktada, BM artık gereken işlevi görmekten aciz... Bunun en büyük sebebi, Güvenlik Konseyindeki beş daimi üyenin sistemi kilitleme yetkisi, yani veto meselesi. Büyük haksızlık var.
Lakin "Dünya beşten büyüktür" hakikaten. Bu düzenin artık mutlaka değişmesi lazım... Giderek büyüyen ve çetrefilleşen küresel sorunların çözümü ve bunların dünya barışına getirdiği tehditlerin ortadan kaldırılması için, BM'nin kesinlikle beş daimi üyenin hegemonyasından kurtulması gerekiyor. Peki, bu nasıl olacak? Hiç kolay bir mesele değil. Ama hiç olmazsa bunu cesaretle ve kararlılıkla dünyaya haykırmak lazım... Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın New York'tan da dünyaya duyurmaya çalıştığı konu bu idi. Mutlaka sesi bir yerlerde yankılanacaktır!