Tarih mirası korunuyor

Afyonkarahisar'da bulunan Frig Vadisi'nin içinde, kaya mezarları ve kaya evleri, Kapadokya benzeri oluşumlar görülüyor. Frigya Kültürel Mirasını Koruma ve Kalkınma Birliği sayesinde buradaki kültür varlıkları korunacak, tanıtımı yapılacak ve kültür turizmi canlandırılacakMEDENİYETLER BEŞİĞİ Frig Vadisi'nde köy evleri ile kaya mezarları iç içe geçmiş. Kasabanın bir kısmı SİT alanı ilan edilmiş, çivi çakmak yasak. Bütün bu bölge, Frig, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinden önemli izler taşıyor. Afyon (haşhaş), ilaç yapımında kullanılan haşhaş bitkisinin öz suyudur. Haşhaş bitkisinin MÖ 2. yüzyıldan itibaren ekildiğini, üzerinde haşhaş kabartması bulunan Synnada (Şuhut) kentine ait sikkeden anlamaktayız. Latince "öz su" anlamına gelen "opium", zamanla değişikliğe uğrayarak "ofium", "afiom", "afion" ve sonunda "afyon" olmuş. Selçuklu Hükümdarı 1. Alaattin Keykubat, Karahisar Kalesini onararak savunma amaçlı kullanmış. Daha sonra, Anadolu'daki diğer Karahisar şehirleriyle karıştırılmaması için, şehre Karahisar-ı Sahip adı verilmiş. Bu dönemde bir diğer isim de Karahisar-ı Devle'dir. Sahip Ata Fahrettin Ali'nin, hazinelerini bu kalede korumasından dolayı bu adın verildiği söyleniyor. SARP VE DİK BİR KALE Afyonkarahisar'a gider gitmez, herkes gibi bizim de dikkatimizi, dimdik yükselen sarp bir kaya kütlesi ve üzerindeki kale çekti. Kaleye tırmanmaya karar veriyoruz. 700'den fazla merdiven, kan ter içinde tepeye varıyoruz, ama değiyor. Şehir ve boylu boyunca geniş bir alan, ayaklarımızın altında. Karahisar Kalesi'nin tarihteki önemini bir defa daha anlıyoruz. 226 metre yükseklikte bir kaya kütlesi olarak yükselen kale, Hititler, Romalılar ve Bizanslılar zamanında önemli bir üs olmuş; Selçuklu ve Osmanlı döneminde de önemini korumuş. Kaleye büyük sarnıçlar, saray, mescit yapılmış; Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde devlet hazinesi, halkın değerli eşyaları burada korunmuş. CAMİLER VE TÜRBELER Aynı merdivenlerden iniyoruz, biraz uzaklaşıp bu azametli kaya kütlesine bakıyoruz, o zamanlar için böyle bir kaleyi ele geçirmenin zorluklarını düşünüyoruz... Kalenin hemen yakınında Ulucami, 1273'te, 40 ahşap sütun üzerine oturtularak yapılmış. Ulucami, ahşap mimarisi ve yeşil sırlı, tuğlalı, baklava dilimi minaresiyle, Selçuklu döneminin eşsiz örneklerinden. Biraz ilerde de Mevlevi (Türbe) Camii... 1844'te Abdülmecit Han tarafından yaptırılmış. Cami içinde Sultan Divani ve diğer Mevlevi şeyhlerinin mezarları bulunduğu için, Türbe Camii de denilmekte. Kale civarı tarihî eserler, eski Afyon konaklarıyla dolu, SİT alanı ilan edilmiş. Ahşap konakların bir kısmı restore edilmiş. RESTORE EDİLMİŞLER İmaret Camii'ne (Gedik Ahmet Paşa Külliyesi) gidiyoruz. Fatih Sultan Mehmet Han'ın Sadrazamlarından Gedik Ahmet Paşa tarafından 1472-1477 tarihleri arasında yaptırılmış, sübyan mektebi, medrese, hamam, imaret ve camiden müteşekkil bir külliye. Cami; renkli kapısı, mihrabı, minberi ve iç süslemeleriyle çağının en güzel sanat eserlerinden biri. Tek şerefeli minare yivli burma biçimlerle süslü, yivlerin arası lacivert çinilerle kaplı. Afyonkarahisar'da tarihî eserler çok. Afyon Lisesi, Kadınana İlköğretim Okulu, Millet Hamamı, Taşhan... Bir kısmı restore edilmiş. İlçelerde de birçok tarihî eser bulunmakta. TARİHÎ AFYON EVLERİ Kalenin güneybatı eteklerinde ve Hıdırlık Tepesi ile kale arasında kalan mahalleler, baştan başa eski evlerle dolu. Bazı sokaklarda tarihî doku tamamen korunmuş. Restorasyonu bitirilmiş, konaklar, çalışmaları devam edenler, yıkılmak üzere olanlar... 1902 yılında çıkan büyük yangından sonra 6 ayda planlanan ve 3 yılda bitirilen bu binaların hiçbiri diğerine benzemediği gibi, birbirlerinin görüntülerini de kapatmıyor. Gün ışığını en iyi kullanan ustalar, güney ve kuzey rüzgarlarını da hesaba katmışlar. Çoğunlukla yardımcı mekanlar alt katta, asıl mekanlar üst katta bulunur. Bazı binalar zemin üstü 2 kat olarak yapılmış. Zemin kat yardımcı mekanlar, orta kat kışlık, üst kat yazlık olarak kullanılmış. Orta kat 1.80-1.90 metre yüksekliğe sahip, üst katın yüksekliği 3.20 metreden fazla. Kışlık olarak kullanılan orta katın kolay ısıtılması için tavan yüksekliği az tutulmuş. SİT alanı olarak belirlenen bu mahallelerde çok düzgün şehircilik planlaması görülmekte... TESİSLER DE ARTIYOR Termal merkezlerinden Kazlı Göl'e gidiyoruz. Şifalı sıcak sular bulunmakta. Oteller, devre mülk şeklinde yapılmış tesisler günden güne artıyor. Tesislerin doluluk oranı da iyi. Rastladığımız bazı vatandaşlar, bu sulardan şifa bulduklarını söylüyor. Meydandaki çeşmede kaplıca suyu akıyor, böbrek taşı tedavisi ve başka faydaları varmış. Bu sıcak kaplıca suyundan biz de içiyoruz. Bir zamanlar kıymeti bilinmeyen bu alanlar şimdi rağbet görüyor, her yöreden insanların akınına uğruyor. Yanı başında bulunan Yaylabağı'nda babalar, kızları ve damatları ile davalık olmuş. Bir zamanlar çorak olan bu topraklar kızlara verilmiş. Aynı topraklar kaplıca sebebiyle değer kazanınca davalar başlamış... KAPADOKYA GİBİ... Ayazini kasabasına gidiyoruz. Frig Vadisi'nin içinde, kaya mezarları ve kaya evleri, Kapadokya benzeri oluşumlar görülüyor. Köy evleri ile kaya mezarları iç içe geçmiş. Kasabanın bir kısmı SİT alanı ilan edilmiş, çivi çakmak yasak. Vatandaşın bundan mağdur olduğu söyleniyor. Döğer kasabasına gidiyoruz. Memeç Kayaları, Emre Gölü... Turizmimiz için çok önemli görülen Aslankaya ve Kapıkaya, Matlaş, Aslantaş, Yalçıntaş... Her biri başlı başına birer hazine olan eşsiz turizm değerleri... Döğer merkezde bulunan, Osmanlı eseri kervansaray restore edilmiş... Bütün bu kasabalar İhsaniye sınırları içinde. Bütün bu bölge, Frig, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinden önemli izler taşıyor. Özellikle Ayazini, İhsaniye-Döğer çevresindeki Frig yerleşimleri, Açık Hava Tapınakları, İscehisar ve Seydiler yörelerindeki peri bacalarının da içinde bulunduğu turizm kuşağındaki Frig Vadisi, önemli bir antik değere sahip. Tarihi yaşatabilmek ve tarihî dokuyu korumak amacıyla restorasyon çalışmaları da yapılıyor. BİLGİSAYAR ORTAMINDA Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya ili sınırları içinde kalan Frig Vadisi'ndeki kültür ve tabiat varlıklarının, korunması, tanıtılması, turizme açılması, altyapı vb. hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, bu illerimizin İl Özel İdareleri tarafından "Frigya Kültürel Mirasını Koruma ve Kalkınma Birliği" adıyla birlik kurulması Bakanlar Kurulu'nca uygun görülmüş. Oluşturulan Frigya Kültürel Mirasını Koruma ve Kalkınma Birliği sayesinde de Frig Vadisinde bulunan kültür varlıkları korunacak, gerekli tanıtımlar yapılacak ve sonuçta bölgenin kültür ve turizmi canlandırılmış olacak. Frig Vadisi Turizm Kuşağı Projesi kapsamında; bölgedeki SİT alanı ilk defa bilgisayar ortamına aktarılmış. Vadinin iç ve dış ziyaretçiler tarafından gezilip görülebilmesi için; Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın katkıları ve İl Özel İdare bütçesinden ayrılan ödenekle "Turizm Kuşağı Yolu" olarak adlandırılan bu bölgenin yollarının asfaltlama çalışmaları yapılmış, yön levhaları tamamlanarak hizmete sunulmuş. Ömer Altınay, lokumun lezzetinin nereden geldiğini anlattı.Afyon'un kaymağı ve lokumu meşhur Afyonkarahisar'ın kaymağı, lokumu ve kaymaklı lokumu haklı bir üne sahip. Bunun için Altınay Şekerleme'ye gidiyor, Ömer Altınay'dan bilgi alıyorum. Firma 140 senelik, Ömer Altınay 4. kuşaktan lokumcu. Babasının dedesi olan Salih Şeker, Afyon Kaymaklı Lokumunu, Kaymaklı Şekerini (Afyon Kaymağı) ve kış aylarının özel çeşidi olan kaymak dolmasını ilk yapan, bulan kişi... Ömer Altınay, lokumun, sarayların özel tatlısı olduğunu, zamanla halk arasında da yayıldığını, dedesinin de kaymakla lokumu birleştirerek "kaymaklı şekeri" bulduğunu söylüyor. Lokum için; şeker, nişasta ve içine konan çerez; çelik, buharlı kazanlarda kıvamına gelinceye kadar, yaklaşık bir saat kaynatılır. Kıvamına gelen lokum soğutma mermerlerine alınır, merdanelerle ince şekilde açılır. İçine konacak malzemeye göre sarılarak ya da kesilerek şekil verilir. Kaymaklı şekerde; şeker kaynatılır, kaymak ve vanilya eklenir, kaynatılır. Kıvamına gelen şeker, soğuk tezgahlara dökülüp dinlendirilir, makineye konur, kaymak ilave edilir ve kalıplara yerleştirilir, dinlendirilir. 1-2 saat sonra satışa sunulur. Kursiyerler, çeşitli renklerdeki mermer mozaiklerden temalı gravürler yapıyor.'Mermer mozaik' işlemeciliği gelişmiş Tarihî Millet Hamamı restore edilmiş, kültür ve semt evi yapılmış. Burada Halk Eğitim bünyesinde kurslar açılmış. Bir tanesi de mermer mozaik işlemeciliği. Kurs Müdürü Sabriye Canca'nın verdiği bilgiye göre, şu anda bununla ilgili 12 kursiyer bulunmakta, kursiyerler 4 ayda yetiştirilerek belge veriliyor. Mermer piyasası Afyonkarahisar'da. Çeşitli renklerdeki mermer parçaları alınıp kesiliyor, orijinal renklerinden çeşitli desen ve motifte gravürler yapılıyor. Otel vb. talipliler için sipariş üzerine de bu işler yapılabiliyor.