Ne zaman adam oluruz?

Çok şükür, dünyamızda adam gibi adamlar var. Kıyamet kopup dünyamız yıkılmadıysa, bu adam gibi adamlar sayesindedir. Adam olmak, evvelemirde insan olmayı gerektirir. Şeklen insan suretinde gözüküp, insandan başka her şey olan nice tipler, günümüz dünyasının kahir ekseriyetini teşkil etmektedir. Adam olmak erdemli olmayı gerektirdiğinden; erdemse, günümüz insanınca enayilik addedildiğinden, meydan yeri insan müsveddelerine kalmıştır. Hemen her yerde ve her işte onların boruları ötmekte, düzen (düzensizlik) onların arzuları istikametinde şekillenmektedir. Artık, adam gibi adamlar kibrit-i ahmer misali yok denecek kadar azdır ve tabiatıyla her zamankinden daha değerlidirler. Adam olmayı ceket astarlarının içinde unutan nadanlar, ne zaman adam oluruz diye; bir dizi prensibi vazedip dururlar. Bilmezler ki; 'ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz; kişinin görünür rütbe-i aklı eserinde!' Bir kısım nadanlar da, işgal ettikleri yüksek mevkiler yüzünden adam olduklarını zannederler. Bunlar bilmezler ki, makamlar, orada oturana bir şeref bahşetmezler. Şerefli kişiler (adam gibi adamlar) makamları şereflendirirler. Ab-ı hayatın balta girmemiş ormanlarda bulunması misali; adam gibi adamları da Kaf Dağı'nın ardında aramak lazım! Demek oluyor ki, iyiler, iyilikleri de beraberlerinde götürüp gittiler. Bu hususu şair ne güzel dillendirmiş: 'Fabrikam! Mühendisin kaçtı; ya dur, ya çatla!' Eskiden makam ve mevkiler; meslek ve meşrepler hep insanlığın hizmetinde kullanılır ve bu kullanım ölçüsünde değer bulurdu. Şu ibretlik söz, eskiden binde bir kişi için kullanılırken, bugün, ölenlerin kahir ekseriyeti için kullanılmakta: 'Ne kendi etti rahat, ne âleme verdi huzur; geberdi gitti dünyadan, dayansın ehl-i kubur!'