İstanbul ve hükümet programları
Fatih Sultan Mehmet Han, Bizans'ın surlar içine hapsettiği muhteşem doğal tezyinatı 1453 Mayıs'ında bütün insanlığa ifşa ederken, müjdeli nesil Türk milleti bu muhteşem emaneti bu günlere nasıl taşıdı. Etkili otoritelerin bu masallar diyarı ile ilgili yaklaşımları ne idi. O'nu ne kadar fark ettiler. Ne kadar ilgilendiler. O'na ne yaptılar? Burada, bu soruların cevabına ulaşmaya çalışıyoruz değerli okuyucularımız. Özellikle Cumhuriyet dönemini irdeledik. Daha gerilere gitmek farklı bir seyahati gerektiriyor. Belki ilerde onu da gerçekleştiririz inşallah. Birkaç gün önce belediye otobüsünde yanımda oturan beyefendi Küçükçekmece havzasını geçiyorken derin bir iç geçirmişti. -Ne oldu, hayırdır? Diye gülümseyerek dönüp sordum. Gözlerini kısarak etrafa göz atıp bir iç daha geçirdikten sonra; -Yaşım 72. Küçüklanga'da doğup büyüdüm. Daha sonra, Rahmetli Menderes'in ilgisi ile İstanbul surların dışına taşındı hızla. Biz de o hıza ayak uydurup taa Büyükçekmeceler'e gittik. İsviçre'de çalışıp, Avrupa'da beslendim. Ama, bedenime en uygun gıda, ciğerlerime en yaraşır hava burada, güzel İstanbul'umuzda. O'nsuz sağlık mı olur, O'nsuz hayat mı olur. Küçükçekmece'nin gölle deniz arasındaki yolu geçerken etrafa bakındık, yıkılmaya yüz tutmuş renkleri soluk binalar. Ufak tefek kulübeler, bataklıkta boy sürmüş kamışlar... Eski püskü balıkçı tekneleri ve tuhaf, kirli çevre... Bereket İstanbul Belediyesi ve ilçe belediyelerinin iş birliği ile özellikle bu günlerde yoğun icraatı ile gündeme gelen 'Yeniden Yapılanma' projesi var da rahatlıyoruz. Küçükçekmece Belediyesi bu bölge ile ilgili de program yapmış. Bu görüntülerin kaybolması sanıyoruz fazla zaman almayacak. Hükümet programlarında İstanbul'la ilgili en önemli vurgulama Demirel zamanında yapılmış. 1969'da Demirel Boğaziçi Köprüsü ile ilgili müjdeyi vermiş. Ama İstanbul'la ilgili programlarda yer almamasına rağmen İstanbul'un bu günkü trafiğini çok büyük ölçüde rahatlatan yol çalışmalarını da Merhum Menderes yapmış. Vatan, Millet caddeleri bunun en belirgin özelliklerinden. Hükümet programlarına yansıyan en önemli vurgulamalar da bundan birkaç sene öncesine rastlıyor. Özellikle Recep Tayip Erdoğan'ın Refah Partili Belediye Başkanlığı ve aynı dönemde ANAP'lı, DYP'li, DSP ve SHP'li hükümetlerin İstanbul'la ilgili 'İstanbul Bakanlığı'nı düşünecek kadar tartışmalı çalışmalarda bulunmaları... Bu çalışmaları hem hükümet programları hem de koalisyon protokolleri bazında ilerde işlemeye çalışacağız. Son mesajımız bu çalışmayı bitirdikten sonra olacak. Menderes yol ve cadde yaptı Demirel köprü için söz verdi Geçmiş zaman hükümetlerinden İstanbul'u unutmayan Menderes, yaptığı caddelerle şimdi bile trafiği rahatlatıyor. Demirel ise Boğaz köprüsünün yapılması ve gecekondu problemlerine eğilmişti... Türk Demokrasi Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin bir asırlık dönemeçlerinde 'İstanbul' arayışımızı sürdürdük. Çok ilginç patinajlar yaşamız ülkemiz. Bu zorlanmalarda yoğunluk parametreleri zamana ve iktidarların yapısına göre şekillenmiş. Bu durum hükümet programlarında apaçık görülüyor. Kimi zaman rejim kaygıları, kimi zaman ekonomik gelişmeler, kimi zaman da batılılaşma gibi kavramların ışığında biçimlenmiş programlar. İşte turumuzun ikinci perdesi: II. Menderes Hükümeti (09.03.1951-17.05.1954): "Mayısla tahakkuk yoluna giren büyük inkılâbın ilk safhası aşılmıştır..." III. Menderes Hükümeti (17.05.1954-09.12.1955): "... Hulasa memleketin çehresinden orta çağ mahrumiyetlerinin son izleri de silinecek ve hür, mesut ve müreffeh Türkiye idealinin tahakkuku için lüzumlu bütün tedbirler alınmış olacaktır." V. Menderes Hükümeti (25.11.1957-27.05.1960): Menderes Hükümetleri döneminin 'Son' Paragrafları; "Biraz evvel arzettiğim gibi, bir millet hayatında pek kısa bir devre sayılabilecek olan yedi yıl zarfında sarfettiğimiz ve bundan böyle de sarfedeceğimiz gayretlerin mahiyet ve şümulü yüksek malumunuzdur... İstikbâlin emniyet, selâmet ve huzur dolu, medeni ve yüksek seviyeli Türkiye'sine her gün biraz daha yaklaştığımıza inandığımızı ve bu inançla huzurunuzda bulunduğumuzu derin saygılarımızla arz ederiz." Menderes hükümeti, ilgili programlarda İstanbul'a yer vermemesine rağmen bu günkü trafiği çok büyük ölçüde rahatlatan Vatan ve Millet caddelerini de yaptırmıştır. I. Gürsel Hükümeti (30.05.1960-05.01.1961), 27 Mayıs İhtilali Hükümet Programından önemli alıntılar: "Mayıs 1960 İnkılabının esas hedefi, yurdumuzda demokratik nizamı bütün icapları, bütün müesseseleriyle, maddeten ve manen mümkün olan en kısa zamanda kurmaktır. Bu maksatla 27 Mayıs sabahından itibaren yeni bir Anayasanın hazırlanması için gerekli çalışmalara başlanmıştır." İLK KOALİSYON HÜKÜMETİ VIII. İnönü Hükümeti (20.11.1961-25.06.1962): "Siyasi tarihimizin ilk koalisyonu ve aynı zamanda ilk koalisyon protokolü tarihimizde CHP ile AP arasında yapılmış, yakın tarihimizde sık sık rastladığımız modellere öncülük etmiştir... Başkanı bulunduğum karma Hükümet siyâsi hayatımızda geçmiş misâli olmayan yeni bir teşekküldür. Uzun bir ayrılık devri içinde biraraya gelmeleri ve bir dilden konuşmaları imkânsız sanılan siyâsi partiler, anlaşarak bir Hükümet kurabilmişlerdir... Şehir planlamalarını, memleket ihtiyaçlarına dayanan doğru, sağlam verilere ve modern şehirciliğin prensiplerine göre ele alacağız. Mesken ihtiyacı memleketin büyük meselesidir." X. İnönü Hükümeti (25.12.1963-20.02.1965): "Bir yandan lüks konut yapımının azalmasını sağlayıcı tedbirler alınırken, bir yandan da dar gelirlilerin konut ihtiyacına öncelik verilerek, sosyal konut yapımının plandaki çerçeve içinde hızlandırılmasına ve kendi evini kendi yapana yardım sisteminin şehir ve köylerde geniş ölçüde uygulanmasına çalışılacaktır." DEMİREL DÖNEMLERİ I. Demirel Hükümeti (27.10.1965-03.11.1969): "Biz; bir intikal devrinin mübalâğalı, tezatlı, kırıcı hadiselerinin bütün tesirleri ve neticeleriyle kapanmış olduğuna yürekten inanmaktayız. Türkiye'de aydınlık ve ümit dolu yeni bir devir başlamıştır... Asya ile Avrupa arasında karayolu irtibatını sağlamada önemli bir vazifesi olacak olan İstanbul Boğazı Köprüsü Projesi'nin gerçekleşmesi nazari itibara alınacaktır... Türk Hava Yolları iç hatlarda ihtiyacı daha iyi karşılayacak hale getirilecek, dış hatlarda ise faaliyet yönü kesin olarak tespit edilerek uçak ve teçhizat ihtiyacı plan ve programa bağlanarak uygulanmasına geçilecektir... Mevcut gecekonduları hukukileştirerek elektrik, su, yol, otobüs ve kanalizasyon gibi belediye hizmetlerinden faydalanır hale getirmek hedefimizdir. Bu sebeple, gecekonduların ıslahı kanununu süratle Meclise getireceğiz. Yuva hasreti çeken vatandaşlara ucuz arsa temini ve arsa spekülasyonunu önlemek maksadiyle 'arsa ofisi' kanununun çıkarılmasına gayret edeceğiz... Halen % 90'ı yoldan, % 60'i içme suyundan ve % 98'i elektrikten mahrum bulunan köylerimizin kısa zamanda bu durumdan kurtarılmalarını sağlayacağız." II. Demirel Hükümeti (03.11.1969-06.03.1970): "Hükümetimizin mesken politikasının temel hedefi; henüz başını sokacak bir yuvaya kavuşamamış aileleri, meşru ve hukuki yollardan ev sahibi yapmaktır. Devlet ve fert güçlerinin yan yana gelmesiyle, vatandaşın mesken ihtiyacının mümkün olan en kısa zamanda giderilebileceğine inanmaktayız. Bu maksatla mesken kredileri faizlerinin, kısmen veya tamamen Devlet bütçesinden karşılanmasını mümkün kılacak bir sistemi uygulamak kararındayız. Bu arada, bir yandan da gecekondu yapımını nizam ve kontrol altına alan çalışmalarımıza devam edeceğiz. Ucuz arsa, proje, kredi, geliştirilmiş yapı sistemleri çalışmalarımızla ve bunların yanında aldığımız diğer sosyal ve ekonomik tedbirlerle, gecekonduların yapımı ve yayımı önlenirken, mevcut gecekonduların yol, su kanalizasyon ve elektrik gibi kamu hizmetlerini en kısa zamanda tamamlamak amacını güden faaliyetlere hız vereceğiz... Sivil havacılık sahasında işletmelerimiz modern standartlara uygun bir seviyeye getirilecektir. Türk Hava Yolları'nın iç ve dışhatlarımızda tespit edilen programa göre malzeme ve vasıta ihtiyaçları temin olunacak ve mütekamil bir işletme ile halkımızın emin sür'atli ve rahat bir havayolu hizmetine kavuşması gerçekleştirilecektir. Demiryollarımızın yolcu ve yük taşıma hizmetlerinin ıslah edilmesi çalışmalarına devam olunacaktır." 12 MART MUHTIRASI SONRASI II. Erim Hükümeti (11.12.1971-22.05.1972): "...Sözlerimin sonuna gelirken şu hususları tekrarlamak isterim. Bundan önceki Hükümet gibi bu Hükümet 12 Mart 1971 tarihinde silahlı kuvvetlerimiz adına verilen muhtıranın ışığında kurulmuştur... ...Büyük şehirlerimizde ve özellikle Ankara'da kirli hava probleminin ve kıyılarımızda günden güne artan su kirlenmesinin kısa sürede pratik ve etkili tedbirlerle çözümlenmesi Hükümetimizin üzerinde hassasiyetle duracağı bir sorundur... Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerimizin iç trafiğini modern yeraltı ve yer üstü ulaştırma araçlarıyla teçhiz etmek için ciddi girişimler yapılacaktır." Melen Hükümeti (22.05.1972-15.04.1973): "Boğaz Köprüsünün kullanış esaslarını tespit edecek olan Kanun Tasarısı en kısa süre içinde Yüce Meclise sunulacaktır."