Ulaşımda yol ayrımı
Türk Hava Yolları (THY), Airbus (36) ve Boeing'e (15) verdiği toplam 51 adetlik yeni uçak siparişleri ile filoda 'dikine' bir yükseliş ivmesi şekillendirdi. THY yönetimi, bu ivmenin içerde-dışarda taşınan yolcu sayısı ve elde edilen kâr oranında da görüntülenebilmesi için yoğun bir planlamaya girişti. Avrupa'nın itibarlı ve sayılı havayolu şirketleri listesinde ilk 20'yi hedefleyen THY "icraatın içinden"i, iç hat bilet fiyatlarında yaptığı indirimlerle sürdürdü. Önceden yaklaşık 150 milyon liraya yolcu taşıdığı bazı hatları "çok esnek" tarife ile 89 milyon liralara kadar aşağı çekti. Türk Hava Yolları A.O. 20 Mayıs 1933 tarihinde 2186 sayılı kanunla "Hava Yolları Devlet İşletmesi" adı altında Ankara'da kuruldu. Şirket, 27 Kasım 1994 tarih ve 22124 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren, "özelleştirme uygulamalarının düzenlenmesi ve bazı kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair 4046 sayılı kanun" kapsamına alınarak, mezkur kanunun 35. maddesi uyarınca Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na bağlanıp İktisadi Devlet Teşekkülü oldu. ... 2003 yılı ortalarında Ulaştırma Bakanlığı "Türkiye'de herkes uçacak" sloganlı bir proje geliştirdi. Proje kapsamında özel hava yolu şirketlerine iç hatlarda yolcu taşıma ruhsatı verilirken birtakım vergi ve fonlarda da indirime gidildi. Sektörü ışıltılı, umutlu, heyecanlı bir gayret dalgası sardı. Türkiye'nin semaları, her gün 200'e yakın uçağın çıkardığı gürültü, onlarca atıl hava alanında, çalışanların ve yolcuların coşkulu koşuşturmaları ile şenlendi. Projeye ilk destek Fly Air'den geldi. Ardından Onur Havayolları, sonra Atlas Jet, bir ara İnter Havayolları aralarında anlaşarak iç hatlarda harıl harıl yolcu taşımaya başladılar. Rakamlar, hareketlilik ve katılım sevindirici boyutta idi. Özel şirketler,THY'nin RJ sendromundan da yararlandılar. İnsanlar, neredeyse otobüs fiyatına yolcu taşıyan özel şirketlerin uçaklarını doldurup taşırıyorlardı. THY, hem fiyat hem de filo zaafı yüzünden ilk dönemleri 'zarardayız' açıklaması ile tamamlıyordu. Hava ulaşımındaki hareketlilik turizme de yansımıştı. İlgililer, yeni hedefler açıklıyor ve bu hedeflere çok yakında ulaşılacağını müjdeliyorlardı. Gelişmeleri çok yakından takip eden biz gazeteciler de umutlanmıştık gerçekten. Atatürk Havalimanı iç hatlar yolcu salonu eski Topkapı Otobüs Terminali'ni aratmayacak görüntüler sergiliyordu. Havalimanı çalışanları alışık olmadıkları bu tür görüntüler karşısında şaşırmış, ama bu kısa sürmüştü. Her şey yolunda gidiyordu. Gelişmeleri mutlu bir gayretle takip eden Başbakan Erdoğan ve Ulaştırma Bakanı Yıldırım, sektörün bütün temsilcilerinden büyük takdir kazanıyordu. Atlas Jet Genel Müdürü Tuncay Doğaner, "Zararımıza da olsa sayın Bakanın hatırı için iç hat operasyonumuza devam ederiz" derken ETS Tur Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ersoy, "Almanya jenerasyonundan yetişmiş bir işadamı ve yatırımcıyım. Dünyanın hiçbir yerinde ve Türk siyasi tarihinin hiçbir döneminde bu kadar dakik, bu kadar titiz ve bu kadar gayretli bakan görmedim. Sayın Bakan, projenin yaşaması ve gelişmesi için her türlü fedakârlığı yapıyor" diye memnuniyetini belirtiyor, sektörün çok önemli ismi Fly Air Genel Müdürü Safi Ergin (Safi Bey'in İstanbul Havayolları ile ilgili yaşadıklarını yanda okumuşsunuzdur sanıyorum), "Bir işletmeci olarak hem Almanya'da hem de Türkiye'de birçok şirkette yöneticilik yaptım. AKP'li değilim ama bu kadar çalışkan, mantıklı, kararlı bir idare görmedim. Bu hükümet, bu Başbakan, bu Bakan ve bakanlar sadece ve sadece ülke menfaatlerine yönelik icraatta bulunuyorlar. Bunlar eli öpülecek adamlar' diyebiliyor. TÖSHİD Genel Başkanı ve Onur Air Genel Müdürü Şahabettin Bolukcu'nun tepkileri de pek farklı değil. Bolukçu, THY'yi rekabet anlayışı ve eleman politikası yüzünden eleştiriyor. ... Her şey iyi giderken THY'nin iç hatlarda fiyat kırarak ve ekstra seferlerle rekabeti daraltması pek şık olmadı. Özel havayollarının THY ile rekabet edecek takatleri yok. Olması da beklenemez zaten. Bu rekabet özel hava yollarını ya bitirir ya da kaçırır. Her iki halde de zarar eden AB eşiğindeki Türkiye olacaktır. Kanaatimizce, THY bölgenin devasa filosuna sahip yapısı ile dışhatlar için stratejiler geliştirmeli, iç hatlarda kritik ve sınırlı bir takım hizmetler dışında operasyon yürütmemelidir. Konu, yoğun sezona girilmeden önce komisyonlar marifeti ile ivedilikle ele alınmalı ve bir çözüm üretilmelidir. Havada rekabet "atalet"e dönüşmeden ciddi tedbirler alma zamanıdır...