Peşrev gerçeği

Türk milletinin İslamiyeti kabulüyle birlikte alpler, alperen olmuşlardır. Türkler için alplik en büyük şerefti. Alp için atı çok önemliydi. Alp atının ismiyle anılırdı. Kıratlı Cotay alp gibi. At, hayatta ve ölümünden sonra alpin arkadaşı sayılırdı. Bu sebeple Şehzade Süleyman'ın Gelibolu Bolayır'daki türbesinin hemen yanında atı da gömülüdür. Bugün bile hâlâ, "Yiğit yiğidin yoldaşı/Atyiğidin öz kardaşı" diye söylenmektedir. Alp öyle meziyetlere sahipti ki, bir alp, ordu, devlet kurucusu demekti.Göktürk, Gazne ve Timur imparatorlukları, Kölemen, Anadolu Selçuklu Devleti, Eyyübi, Tulunoğulları Devletleri hep bir alpin kurduğu devletlerdi. Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin silah arkadaşları; Turgut Alp, Saltuk Alp, Aykut Alp, Konur Alp gibi alplerdi. Aşık Paşa (1272-1332), eserinde, alpliğin şartını 9 olarak anlatmakta, iman, akıl, cesaret ve nefsini yenmekle birlikte, iyi bir at ve silahın, alpliğin temel şartı olduğunu yazmaktadır. İnsanların en merdi ve en cesuru Osmanlı ve Selçuklu Türklerinin ataları Oğuz Türkleri (Türkmenler) hakkında bu anlattıklarımız zerre abartma yoktur, tarihi hakikattir. 1876 yılında, Güney Türkistan'da Seyhun kenarındaki Türkmenleri ziyaret eden Amerikalı gazeteci Henry Mac Gahan, "Türkmenler, insanların en cesurları, en mert, en kahraman ve misafirperverleridir. Kadınları da ihtiyaç olduğunda erkekleri gibi korkusuzca savaşırlar. Savaşta, bir Türkmen en az beş düşmana bedeldir" diye yazmaktadır. İşte Kırkpınar, anlatmaya çalıştığımız alperenlerin, kızılelması, ulaşmak için her türlü fedakarlığı göze aldıkları hedefleriydi. Kızılelma, Türkoğlunun, can ve mal her türlü fedakarlığı göze alarak ulaşmak istediği hedefiydi. Türkoğlu'nun ilk büyük kızılelması, İstanbul, sonraki de Avrupa'ydı, her Türkün en büyük kızıelmasıysa şehit olmaktı. Kızılelma, tabiri de, Bizans İmparatoru Justinianus'un İstanbul'daki heykelinin elinde kızılaltın bir elma vardı. Kızılelma tabiri buradan çıkmıştır. Kırkıpınar'ın tarihçesini, Kırkpınar'ın nasıl gerçek efsane olduğunu, tarihi, coğrafi ve kültürel gerçeklerle yüzde yüz nasıl uyuştuğunu anlattıktan sonra, şimdi gelelim, Kırkpınar yağlı güreşleri içindeki, ciltler dolusu kitapla anlatılamayacak motiflere, binbir anlamla yüklü güzelliklere. Bunlar öyle motifler, öyle güzellikler ki, günümüz insanlığı bunlardan haberdar değildir. Bırakın insanlığı, bu sonsuz güzellikteki tarihi zenginliğin mirasçısı olan bizler dahi haberdar değiliz. Ne Kırkpınar da güreşen, bu işten ekmeğini kazananlar ne de bu güreşleri organize edenler, Kırkpınar tarihi mirasımız diyerek nutk atanlar haberdardır. Spor amaç değil araç Yalnızca, peşrevle anlatılan evrensel değerleri günümüz Batı insanlığına anlatabilsek, hayretten dona kalırlar, "Bundan 600 yıl önce insanlar böyle bir şey nasıl düşünmüşler" diye. Pehlivanlar, niçin Allah Allah sesleri, Hazreti Muhammede salavatlarla ermeydanına gönderilir? Türk askeri, cenge de bu şekilde gönderilir de onun için. Kırkpınar güreşleri, barış zamanında harbe hazırlığı, sahip bulunulan maddi-manevi değerlere sahip çıkmak için, madden ve manen güçlü olmayı sembolize ettiğiden, cenkteki bütün özellikler, yağlı güreşte de vardır. Asker, savaşta, mehter marşlarıyla, yağlı güreşçilerse, davul zurnanın vurduğu kahramanlık türküleriyle coşmaktadırlar. Pehlivanlar, davuz zurna eşliğinde dualarla ermeydanına gönderilirler. Türkün hayatında, davul zurna üç yerde vardır: Düğün, savaş ve güreşte. Savaş, sahip olunan güzelliklerin düşmana karşı savunulmasıdır. Güreşse, düşman, nefis ve kötü arkadaşla (çevreyle) savaşa hazırlıktır. Düğün de, hayat savaşında en önemli basamaktır. Osmanlılar zamanında ve Cumhuriyet'in başlarında Kırkpınar, Hıdrellez günü başlardı. Nasıl Türk orduları genelde sefere baharda çıkıyorlarsa, pehlivanlar da baharın müjdecisi Hıdrellez günü ermeydanına çıkıyorlardı. Eskiden pehlivanlar, kıspeti giymezden önce iki rekat namaz kılarlar, ayaklarına kadar uzanan beyaz gömlekle örtündükten sonra kıspeti giyerlerdi. Böylelikle, hem kıspeti giyerken avret yerlerinin açılması önleniyor, hem de şehit olarak Kırkpınar'ın doğmasına vesile olan iki alperenin hatırası canlandırılıyordu. Beyaz gömlek, şehitliğin işaretiydi. Türk geleneğinde, spor, amaç değil, güzelliklerin savunulmasında bir araçtır. Kiloya değil ustalığa At yarışları, kılıç kalkan, cirit, okçuluk, güreş, lobud, gürz ve mızrak atmak gibi Türk sporlarının hepsi, savaşa hazırlık, içindir, insanı eğlendirirken eğitmeğe yöneliktir. Yediden yetmişe kadın erkek herkes, sporcuydu, zamanının silahlarını en iyi şekilde kullanırdı. Genç kızlar, ancak, güreşte, ok atmakta, kılıç kullanmakta kendisini yenen kimseyle evlenirdi. Dede Korkut hikayelerindeki anlatılan Bamsı Beyrek-Banı Çiçek hikayesi bunun en güzel misilidir. Mimar Sinan'ın şaheseri Süleymaniye Camii yapıldıktan sonra, burada görev alacak imamlarda aranan şatlar sıralanırken, "iyi ata binmeli, idman yapmalı ve yakışıklı olmalı" denmektedir. Yağlı güreşte asıl olan ustalık, bilgi, kuvvet, cesaret ve metanettir. Kilo ve yaş sınırlaması yoktur. Bileği ve yüreği güçlü, 50 kiloluk 60 yaşındaki ihtiyar hak etmişse başta güreşebilir. Geleneksel yağlı güreşte, zaman sınırlaması yoktur. Bugün, güreşleri, planlanan zamanda bitirebilmek için zaman sınırlaması getirilmiştir. Ağa, tarihi seyri geleneğimiz içinde, yağlı güreşin temel direği, Kırkpınar'ın ve güreşçilerin hamisi, güreşlerin organizatörüdür. Sahip olduğu zenginliği paylaşmayı, vermeyi, gönül zenginliğini ifade eder. Peşreve ihanet Peşrev, yağlı güreşçilerin, güreşe başlamadan önce ısınmak için yaptıkları hareketler topluluğu diye tarif ediliyor. Fazla iddialı olacak ama, peşrevi bu şekilde tarif etmek, Türk kültürüne, spor tarihimize, ihanet değilse, gafletin en ağırıdır. Yukarıdaki tarif, bırakın peşrevin içindeki kültürel doneleri, kolların kartal kanadı gibi açılması, kurt gibi ileri atılış, at gibi şahlanış şeklindeki maddi öğeleri bile açıklamaktan çok uzaktır. Yağlı güreşte, peşrev başlı başına bir destandır, hem de öyle destan ki, ciltler dolusu kitapla anlatılamayacak Türkün tarih macerasını, spor anlayışını, dünya görüşünü, hayata bakışını, insan tarafını dile getirmektedir. Ne yazık ki günümüzde, pehlivanlar, peşrevin manasından habersizdir ve peşrevi son derece üstünkörü ve laubali şekilde yapmaktadırlar, buna mani olunmalıdır. > Yarın: Güle yenilen pehlivanlar