Sivas Kongresi

4-12 Eylül günleri; 1919'da Sivas'ta toplanan ve Milli Mücadele tarihimizde çok önemli yeri olan Sivas Kongresi'nin yıl dönümüdür. 23 Temmuz, 7 Ağustos tarihlerindeki Erzurum Kongresi'nden sonra Mustafa Kemal'in 29 Ağustos'ta, karoserisi berbat, körükleri yırtık, lambaları olmayan üç otomobil ve üç atlı arabadan oluşan bir kafile ile Erzurum'dan ayrılarak, 2 Eylül 1919'da Sivas'a geldiğini görüyoruz. Erzurum Kongresi, İstanbul Hükümetini ve işgalci devletleri telaşlandırmış, Sivas'a gelen Fransız subayları; 'Mustafa Kemal Paşa Sivas'a gider ve Kongre yapmaya girişirse kongrenin basılacağı ve Sivas'ın işgal edileceği' tehdidinde bulunmuşlar, bu tehdidi Mustafa Kemal'e telgrafla bildiren Sivas Valisi Reşit Paşa'ya Mustafa Kemal verdiği cevapta: Sivas Kongresi hazırlıklarına aylarca öncesinden başlanmış olduğunu bütün dünyaca bilindiğini, Sivas'ın işgalinin kolay bir iş olmadığını ve bunun yeni bir savaş doğuracağını, kongrenin toplanma gününü tesbit hakkının ise Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Temsil Heyetine ait olduğunu söylemiş, Kongre 4 Eylül 1919 Perşembe günü, saat 14:00'de Sivas Lisesi'nin bir salonunda 34 kadar üyenin katılması ile açılmış gizli oy ile yapılan seçimi 3 oya karşı kazanan Mustafa Kemal başkan seçilmiştir. Kongre zor şartlar ve heyecanlı ortamda cereyan etmiş, Elazığ Valisi Ali Galip Malatya'da kuvvetler toplayarak, Sivas Kongresi'ni basmak ve Mustafa Kemal'i tutuklamak işi ile İstanbul Hükümeti tarafından görevlendirilmiş, fakat bu tertip başarıya ulaşamayarak, Ali Galip Halep'e kaçmış oradan da İstanbul'a geçmiştir. Sivas Kongresi'nde, Erzurum Kongresi'nde kabul edilen esaslar daha da açıklanarak, bunlara 'Milli' ve 'Hukuki' bir nitelik sağlanmış, bu da (Doğu Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti)'ne dönüştürülmesi ile olmuş, böylece bu cemiyet bütün memleketi temsil eden bir karakter kazanarak, Heyet-i Temsiliye de bütün memleketi temsil etmek üzere, 9'dan 11 kişiye çıkarılmıştır. 'Amerikan Mandası' konusu kongreyi çok işgal etmiş ve fakat neticede kabul edilmemiştir. Sivas Kongresi kapanırken, 11 Eylül 1919 tarihli beyannamesi ile Erzurum Kongresi'nde kabul edilen esasları genişleterek ve açıklığa kavuşturarak kabul etmiş, Türkiye'nin sınırlarının 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi ile belirlendiği bu sınırlar içindeki bütün bölgelerin bölünmez olduğunu, ancak, insancıl şartlarla ekonomik yardım kabul edilebileceği vurgulanmıştır.