Geçmişi tahmin etmek

Geçmiş tahmin edilir mi demeyin, Türkiye'deki ekonomi yorumcularının çoğu bunu yapar. Esasında ekonomik yorum iki karakterli olmalı. Ya bir gerçekleşme üzerinde analiz veya kanaat belirtmeli, ya da geleceği tahmin etmeli. Böylelikle okuyucunun zihnine bir açılım getirilmiş olur. Ama "geçmişi" tahmin etmek en kolay, dolayısıyla en çok yapılan iştir. Okuyucu gerçekleşeni haberde okumaktadır oysa, onun makalede aradığı o "gerçekleşen"in ne anlama geldiğidir. Türkiye, çalkantılı ekonomisi ile son yirmi yılda çok malzeme üretmiştir ekonomi yorumcularına da, tarihçilerine de. Dolayısıyla geçmişi tahmin etmek değil ama, geçmişi yorumlayarak (tabii önce anlayarak) bugünün gerçekleşmelerini okuyucuya bir başka açıdan düşündürtebilmek lazım. Tarih ilminde "mukayeseli tarih" denilen bir metod vardır. Geçmiş bir hadiseyi, aynı dönemdeki başka hadiselerle kıyas ederek anlamak da diyebiliriz. Ekonomiyi anlamaya, yorumlamaya çalışırken de mukayese işe yarıyor. Mesela, 1994 ve 2001 krizlerinin ana sebebi büyüyen cari açık olduğundan, şimdi de artan açık rakamı endişelendiriyor insanları. Oysa, o günün siyasi ve diğer ekonomik şartlarını, bugünün şartlarıyla kıyas ettiğimizde, farklı bir yoruma ulaşabiliyoruz. Ve cari açığı önemsemekle birlikte, büyük bir endişe duymuyoruz. Arka plan Dünü tahmin etmek veya dünü yazmak değil, "dün olanları nasıl anlamalıyız"a ve "o halde yarın ne olabilir"e cevap verebilmek önemli. Ekonomi ağırlıklı olarak rakam ilmidir. Ama rakamları ilişkilendirebildiğimiz ve anlayabildiğimiz takdirde, analitik düşünmeye adım atmışız demektir. Benim yazımı okumaya karar vermiş olan kişi, gazete veya TV haberinde olmayan bir şeyi, "yorumu ve farklı bir açılımı" görebilmek için zamanını ayırmıştır. Belki geleceğe ilişkin bir tahmin veya muhtemel bir yatırım kararı için benim görüşüme başvurmaktadır. O halde, okuduğu yazıda dün olanların "özetini değil analizini", yarın olacakların da tahminini görmesi gerekir. Dünden ders almak güzel ama, sadece dünü konuşursak, yarını nasıl öngöreceğiz? Bir Not: Gazetemizde Pazar günleri teknik analiz yorumlarını okuduğumuz Adnan Yaldız ile artık aynı köşede münavebeli olarak yazmaya başladık. Hisse senedi, döviz ve bono yatırımlarını ne yapacaklarını düşünenlere yönelik güncel tahminleri, Adnan Yaldız'ın kaleminden okuyacağız.