Ilımlı İslâm Projesi

Birleşik Amerika'ya göre Türkiye'nin vazgeçilmez önemi 1) Jeostratejik konumundan, 2) Askerî gücünden kaynaklanıyor. Büyük bir pazar, gelişen bir ekonomi ve diğer unsurlar, ikinci derecededir. Amerika, başta gelen bu iki faktöre bir üçüncüsünü eklemek istedi: Türkiye, Amerika'ya göre ılımlı ve laik İslâm'ı temsil ediyordu. Ilımlı İslâm; teröre bulaşmamış, terörü Batı'ya karşı kullanmayan, Batı düşmanı ve karşıtı olmayan, eskiden beri Hristiyanlar'a ve Museviler'e iyi davranan ve onlarla -kavga etmeksizin- beraber, hattâ iç içe yaşayabilen, laik, bütün dinlere ve kültürlere karşı hayırhâh, Müslüman ülkeler arasında Batı'ya en yakın, zaten Avrupa devleti olan Türkiye'nin uyguladığı, yaşadığı Müslümanlık için, Amerika'nın ortaya attığı bir tabirdi. Bu görüş, uzun ilmî çalışmalar ürünü olduğu için, doğru idi. Yanlış şurada idi: Amerika, böyle bir İslâm'ı, diğer Müslüman devletlere empoze etmek, Türkiye'yi örnek göstermek, Türkiye gibi olun demek istiyordu. Bu, mümkün değildir. Her dinde olduğu gibi Müslüman dünyasında da dinî uygulamalar birbirinden farklıdır. Mezhepler vardır. Tasavvufu algılama üslûbu mevcuttur. Her ülkenin coğrafya ve ırk özellikleri geçerlidir. Hanefî mezhebinden bir Cavalı ile aynı mezhepten bir Anadolu Türkü'nün dinî hayatı aynı değildir. Nitekim, bütün Türk edebiyatı tarihinin en büyük şairi ve çok seçkin bir mütefekkir olan Yahyâ Kemâl, Türk Müslümanlığı demiştir. Türk Müslümanlığı, Osmanlı Türkü'nün dinimizi kavrayış biçimi ve üslûbudur. Gerçi bu üslûp, Cumhuriyet döneminin bilhassa son safhasında derin Arap ve İran etkisinde kaldı. Ama gene de devam edip gitmektedir. Her kavmin dini, mezhebi, kendisi için tatlıdır. Vazgeçmek istemez. Zaten vazgeçmesinin lüzumu olmadığı, diğer bir Osmanlı ilkesidir. Dinin, devletin paralelinde bulunması keza, Osmanlı sistemi gereğidir. Öyle kalacaktır. İslâm dünyasının büyük kısmı -bazıları 900 yıl- Selçuklu-Osmanlı (yahut Timurlu vs.) Türk egemenliğinde yaşadığı için, o ülkelerde, biz Türkler'e karşı mesafeli bir duruş, bir çeşit alerji, hattâ kompleks oluşmuştur. Binaenaleyh o ülkelere Türkiye'yi demokrasi ve laiklik, Batı ile kaynaşma ve anlaşma yetenekleri bakımından örnek göstererek terörden ve husumetten vazgeçirmek gibi bir politikanın uygulanabilirliği yoktur. Hayalî bir projedir.