Bir isyancının sonu!..

Kabakçı Mustafa isyânı, Osmanlı Devleti'ne çok zarar verdi. Kabiliyetli devlet adamlarının öldürülmesi kayıpların en büyüğü idi... 

Birinci Abdülhamid Han'ın oğlu olan Dördüncü Mustafa Han, yirmi dokuzuncu Osmanlı Sultanı ve İslâm halîfelerinin doksan dördüncüsüdür...

Amcası Sultan Selim Han'ın ıslahat fikirlerine karşı çıkan bazı devlet adamları yeniçerileri tahrik ettiler. Neticede Kabakçı Mustafa'nın sevk ve idaresinde ayaklanan yamaklar Selim Han'ı tahttan indirerek Şehzâde Mustafa'yı Sultan îlan ettiler (29 Mayıs 1807).

Devlet idâresini ele geçiren âsiler, Nizâm-ı cedîd kuvvetlerini dağıttılar... Dördüncü Mustafa Han, İstanbul'da âsâyişi sağlayabilmek için harekete geçti. Bu sırada âsiler işi çığırından çıkararak halkın mallarını yağmalamaya, yeniçeriler de her işe karışmaya başlamışlardı. Mustafa Han, öncelikle âsilerin bir kısmını çeşitli bahane ve vazîfelerle saraydan uzaklaştırdı. Ancak, zorbaları tamamen sindirebilmek için büyük bir güce ihtiyacı vardı. Bunun için Alemdâr Mustafa Paşa'yı görevlendirdi. 16 bin kişilik kuvvetle harekete geçen Alemdâr, öncelikle Boğaz Nâzırlığı yapmakta olan Kabakçı Mustafa'yı öldürttü. Çünkü Kabakçı isyanı, Osmanlı Devleti'ne maddî ve manevî çok zarar veriyordu. Devletin ilerlemesi için gerekli olan kabiliyetli devlet adamlarının öldürülmesi kayıpların en büyüğü idi... 

Kabakçı'nın öldürülmesi saray erkânı ve yeniçeriler arasında büyük telâşa sebep oldu... Bu sırada Alemdâr'ın taraftarları Sultan Selim Han'ı tekrar tahta çıkarmaları için tahrike başladılar. Onun bu niyetini sezen Sadrâzam Çelebi Mustafa Paşa kendisinden İstanbul'u terk etmesini istedi. Alemdâr Mustafa Paşa da bunun üzerine on beş bin askeriyle Bâb-ı âliyi bastı. Sadrâzamdan mührünü aldı. Ancak Üçüncü Selim'in yeniden tahta çıkması hâlinde kendilerini öldürteceğinden korkan âsiler ve bazı devlet adamları Pâdişâhtan Üçüncü Selim ve Şehzâde Mahmûd'un öldürülmeleri için ferman çıkarttırdılar. Nitekim zorla saraya giren Alemdâr, Selim Han'ın hançerlenerek şehit edilmiş cesediyle karşılaştı. Hizmetkârlarının yardımı ile hayatını kurtaran Şehzâde Mahmûd'u Pâdişâh îlan etti (28 Temmuz 1808).

lV. Mustafa Han ise Topkapı Sarayına yerleştirildi. Ancak, Alemdâr Mustafa Paşa Vak'ası sırasında yeniçerilerin saraya saldırmaları ve kendisini tekrar başa geçirmeye teşebbüs etmeleri üzerine İkinci Mahmûd Han taraftarlarınca öldürüldü (1808). Babası Abdülhamîd Han'ın türbesine defnedildi. Ruhu şâd olsun...