ABD’den beklentilerimiz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD ziyaretinde olduğu gibi Başbakan Binali Yıldırım’ın ziyaretinde de Amerikalı muhataplara Türkiye’nin beklentileri iletildi. Eskilerin, yarı Türkçe yarı Arapça bir sözü vardır: "Et tekrarı ahsen, velev kane yüz seksen." (Yüz seksen kere de olsa tekrar etmek güzeldir.) Ama Amerikalıların yüz seksen değil, bin yüz seksen defa da tekrar etsek ne istediğimizi anlamamakta direndiklerini görüyorum.

Ankara’nın temelde iki isteği var: Birincisi, FETÖ elebaşının ve ABD’ye kaçan örgütün diğer üyelerinin Türkiye’ye iadesi. Olmadı, ABD’de yargı önüne çıkarılmaları. Hadi o da olmadı, ABD’deki faaliyetlerinin durdurulması. Diyelim ki, onu da yapmadılar, hiç olmazsa bu örgütün maddi kaynaklarının dondurulması. İkincisi, diğer bir terör örgütü olan PYD/YPG’ye yapılan askerî yardımın kesilmesi. Terörle mücadelede Türkiye’nin yanında durulması. Amerikan silahlarının Türk askerine karşı kullanılmasının önüne geçilmesi.

Bunların yanı sıra, Türkiye’den ayrılmadan az önce ABD’nin eski büyükelçisi Bass’ın ‘pimini çekip’ ortaya bıraktığı vize krizi bulunuyor. Karşılıklı atılan adımlarla bir ölçüde ilerleme sağlanmış olsa da, vize konusunun da iki ülke arasındaki ilişkileri olumsuz etkilemeye devam ettiği ortada.

ABD ne FETÖ’ye ne de PYD/YPG’ye karşı gerekli adımları atıyor. Ankara’nın taleplerini her tekrarında, aynı klişe cevaplar geliyor: "FETÖ’yle ilgili gönderdiğiniz belgeler ABD hukuku açısından yeterli değil" ve "DEAŞ’a karşı PYD/YPG ile iş birliği yapıyoruz. Silahların Türkiye’ye karşı kullanılmamasına çalışacağız." Türkiye’nin, 15 Temmuz darbe teşebbüsünde FETÖ’nün oynadığı başrolle ilgili hukuki makamlar tarafından toplanıp, iki ülke arasındaki anlaşmalara harfiyen uygun şekilde muhatabına ilettiği neredeyse uçak dolusu belge Washington’a kâfi gelmiyor. Benzeri şekilde, ABD askerlerinin PYD/YPG militanlarıyla çekilmiş fotoğrafları, terör örgütüne iletilen kamyonlar dolusu silahlara ilişkin görüntüler, dahası PKK'lı teröristlerin üstünde ele geçirilen silahların, ABD tarafından PYD/YPG’ye verilen silahlar olduğunun ortaya çıkması gibi inkârı mümkün olmayan belgeler de Amerikalıların Türkiye’ye farklı bir cevap vermesine yol açmıyor. Dedik ya, bin yüz seksen defa da tekrar etsek, kulakları duymuyor, gözleri görmüyor. Müttefikimiz ABD’nin üst düzey yöneticileri ve bürokratları kafalarını kuma gömmüş deve kuşu gibiler.

Halbuki, ABD Orta Doğu coğrafyasında Türkiye’nin stratejik ortaklığına bugün dünden daha fazla muhtaç. Suudi Arabistan bir bilinmeze doğru gidiyor. Ülkede son bir yıldır perde gerisindeki taht mücadelesinde, iki haftadır yeni bir safhaya geçildi. Yüzlerce prensin, bürokratın ve iş adamının tutuklandığı Suudi tarihinin en ciddi tasfiye süreci yaşanıyor. Genç ve ihtiraslı Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın henüz kral olmadan giriştiği ‘yol temizliği’nin ne kadar süreceğini ve nelere mal olabileceğini tahmin etmek zor. Eş zamanlı olarak, Yemen ve Lübnan’da yürüttükleri vekalet savaşı dolayısıyla Suudi Arabistan ve İran arasındaki ipler iyice geriliyor. Orta Doğu’da evvelce çok sık şahit olunduğu üzere, şayet Suudi Arabistan’da işler veliaht prensin planladığı şekilde gitmez de, ülke bir siyasi çalkantı yaşamaya başlarsa, içerideki zor durumun üstesinden gelmek için Suudi yönetiminin İran’la kontrollü bir tırmandırma stratejisi izlemesi mümkün olabilir. Ama bu tırmandırmanın aniden sıcak bir çatışmaya dönüşmesi de ihtimal dışı değil.

Muhtemel bir Suudi-İran çatışmasının alanı iki ülke arasındaki sınırın çok ötesine taşar. İki ülke Lübnan, Yemen, Körfez, Irak ve Suriye’de taraftarları yoluyla birbirine girebilir. Bu ise topyekûn bir Orta Doğu savaşını tetikleyebilir.

Söz konusu senaryo bugüne mahsus değil. Eninde sonunda bu iki devlet arasında bir savaş çıkacağı uzun yıllardır akademik çevrelerce dile getiriliyor. Hatta böyle bir çatışmanın bölge dışı bazı aktörler tarafından da kışkırtıldığını iddia edenler de var.

Bölge ve dünya için çok büyük olumsuzlukları havi böyle bir gelecek senaryosunda, ülkesinin uzun vadeli çıkarları ABD’nin Türkiye ile stratejik alanlardaki iş birliğini sürdürmesini gerektiriyor. Trump-Pence ikilisinin bu gerçeğin farkında olduklarını sanıyorum; ya da ülkelerini bir gün gerçekten yönetmeye başlayabilirlerse bu gerçeğin farkına varacaklar.