Alternatif bir barış ve işbirliği projesi
Siz bu satırları okuduğunuz sırada Moskova'da önemli bir toplantı vardı. Atlantik Okyanusu ile Bering Boğazı, Kamçatka Yarımadası arasındaki ülkelerden konuklar Asya ile Avrupa'nın bütünü anlamına gelen Avrasya'yı değerlendiriyorlardı. Jeopolitik, jeostratejik hedef ve planlamaları tartışıyorlardı. Artık Avrasya aktüaliteye de taşınıyor, canlılık kazanıyor, önemi daha da artıyor. Tek kelime ile Putin bölgeyi hareketlendirdi. İyi ki de Moskova'da Rahmetli Turgut Özal'ı çok yakından tanıyan, projelerine katkıda bulunan, deneyimli bir duayen diplomatımız Nabi Şensoy var. Yoksa mevcud siyasi irade çoğu şeyin farkında değil. İşte AB. Genişledi, durdu. Ukrayna, Rusya ve Türkiye'ye dayanınca OECD, NATO, Avrupa Konseyi'nde varız AB'de yok. Üstüne üstlük Avrupa'nın geleceği tartışılırken (20 Ekim 2001) Ankara'yı davet etmeyi düşünmediklerini bile açıkladılar 42 senedir bu kapıdayız. "Oyala-taviz kopar"a alet oluyoruz. İstedikleri "tam teslimiyet"e bir türlü "hayır" diyemiyoruz. Oysa AB'ye üyelik başvurumuz 1959'da Yunanistan ile birlikte olmuştu. Atina'nın katettiği yola bakın, bir de bizimkine?! AB'nin gerçek bakışı bize nedir? O da netlik kazanmadı. Şimdi de Avrupa Güvenlik Sistemi kurarak, NATO'nun askeri desteğini almak istemekte. Ancak nasıl olduysa Ankara'nın sert tepkisiyle karşılaştı. Türkiye'nin bu konuda yasal bir itirazı vardı, kullandı. AB "kapalı kapı" politikasıyla Avrasya konseptinin alanını daralttı, kendisine de ters düştü. Prof. Nevzat Yalçıntaş'ı gördüm, Moskova'ya gitmeden önce. Yani dün. Elinde yine meşhur mini bavul'u. Aktarılan hususları hatırlattı, notlarını verdi. Türkiye'den Avrasya Konferansı'na katılan tek politikacı, akademisyen. Tek davetli konuk. Durumu ve tebliğini sordum anlattı: - Avrasya ülkeleri etkili bir birliktelik ve dayanışma geliştirmedi. İçlerinde ve bölgede barış istikrar, güven ve gelişmeyi gerçekleştirmek zorunluluğundadırlar. Yeni boyutlar kazanılmış, yeni sorunlar ortaya çıkmıştır. Etnisite problemi en başta geleni. Bölgede demokrasi, insan hakları, etnik azınlıklar, ayrılma hareketleri, silahlı çatışmalara varan gelişmeler yaşanıyor. - Ne yapılabilir, siz Moskova'da neler önereceksiniz? -Türkiye ve Rusya demokrasi insan hakları ve uzlaşma zemininde çatışmacı gelişmeleri barış şartlarında çözümlemede işbirliği yapmalıdırlar. Çoğulculuk, kültürel eşitlilik ve farklılık anlayışı içinde mahalli kimlikler ortadan kaldırılıp yok edilmeye çalışılmayacak. İşbirliği ve dayanışma sistemleri geliştirilerek ülkelerarası gerginlikleri gidererek, muhtemel çatışma konularını müzakereler ve uzlaşma anlayışı içinde çözümleyebileceklerdir. - Böyle bir şey yaşandı mı? - Elbette.. Tahran merkezli Ekonomi İşbirliği Teşkilatı ECO, Ankara ve Moskova'nın öncülüğünde Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Astana merkezli Avrasya Ekonomik Birliği. Sosyo ekonomik işbirliği sistemlerini Avrasya alanında konsolide edip etkin hale getirmek verimli bir işbirliği ve yakınlaşmanın ön şartı. - Okuyucularımız Moskova'dakilerden önce tebliğinizin içeriğini uygun görürseniz öğrensinler? Başka nasıl teklifler götürüyorsunuz? - Ticaret hacmi süratle artırılmalı. Dünya enerji ve ham maddesinin önemli bir bölümüne sahip. İş gücü kaynakları bol, rekabet gücü mümkün. Hantal devlet iktisadi teşebbüsleri özelleşiyor. Yatırım ve müteahhitlik hizmetleri potansiyeli, turizm sektörü büyümeye müsait. Kültürel işbirliği yapılmalı. Medya için de öyle. Avrasya ülkeleri birbirlerinden daha fazla haberdar olmalı. - Eğitim farklılıkları mevcut bölgede? - Avrasya eğitim kuruluşları, üniversiteler arasında verimli müşterek çalışmalar geliştirebilir. Diplomalar denkleştirilebilir. Öğrenci mübadelesi yapılabilir. Avrasya dilleri yaygınlaştırılabilir. Avrasya Üniversitesi kurulabilir. Siyasi yakınlaşma da bölge ve dünya barışına hizmet eder. - Somut bir öneriniz var mı? - Avrasya Ülkeleri Parlamentorları ve siyasi partileri arasında birlikler kurulabilir. Politik yakınlaşmalara katkı sağlanabilir. - Gerçekten olabilir mi? - Neden olmasın? Serbest dolaşım bile sağlanabilir. Bu durum ise süratli iş görmeye ve verimli işbirliklerinin önünü açmaya yardımcı olur. Serbest dolaşım prensibi getirilmeli, vize uygulamaları tedricen kaldırılmalı. İnsan, mal ve sermayenin serbest dolaşımı gelişmeyi hızlandırır, istihdam ve refahı artırır. - Uyarılarınız olacak mı? - Taraflar birbirini zayıflatmak ve tahrip etmekten, meşru olmayan rekabet şekillerinden titizlikle kaçmalıdırlar. Rekabet dürüst türlerde ve toplum lehine olmalı. Avrasya Barış ve İşbirliği Projesi hiçbir ülke ve topluluklarına karşı bir anlayış ve uygulama içinde olmayacaktır. Muhataplarına daima barış ve karşılıklı yarar açısından bakacaktır. Demokrasi, insan hakları, manevi değerler, hukuk devleti ve gelişme Avrasya Projesi'nin idealleridir. Gerçekleşebilir mi peki? - İnsan iradesi ve gücü hedef ve projeleri gerçekleştirmeye muktedirdir. Başlangıcından itibaren samimi bir inanç, iyi niyet ve kararlılıkla yeter ki el ele verelim.