Asgari ücrete zam yapılmaması işsizleri de mağdur etti!

TÜİK’in 10 Temmuz 2024 günü yayınlanan Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 3 milyon 11 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise %8,4 seviyesinde tahmin edilmiştir. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve işsizlerden oluşan atıl iş gücü oranı 2024 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre 2,0 puan azalarak %25,2 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı %17,4 iken işsiz ve potansiyel iş gücünün bütünleşik oranı %17,1 olarak tahmin edilmiştir.

 

Bu bağlamda ülkemizde çeşitli nedenlerle iş aramayanlar, çalışma gücü ve yeterliliğinde olmasına karşın çalışma hayatından çekilenler ile diğer işsizler dikkate alındığında işsizlik rakamlarının hâlen yüksek seviyelerde seyrettiği söylenebilir. Bu sene uygulanacak yeni ekonomik programda öngörülen hedeflerin tutturulması için öngörülen daralma da istihdama negatif yansıyacaktır.

 

Dolayısıyla işsizlikle birlikte hayat pahalılığı tüm ailelerin geçimlerini daha da zorlaştırmaktadır. İşsizlik dönemlerinde ise işsizlik sigortasından verilmekte olan işsizlik ödenekleri, bir nebze de olsa işsizlere ve ailelerine rahat nefes aldırmaktadır.

 

İşsizlik sigortası devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur. İşsizlik sigortası prim kesintileri 01.06.2000 tarihinde başlamış olup sigortalı işsizlere ilk ödeme 2002 yılı Mart ayında yapılmıştır. İşsizlik sigortası primi, sigortalının prime esas aylık brüt kazançlarından %1 sigortalı, %2 işveren ve %1 devlet payından oluşmaktadır. İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise %1 sigortalı ve %2 işveren payı alınmaktadır.

 

İşsizlik ödeneği kapsamında 2023 yılında 1.613.904 kişi başvuruda bulunmuş toplam 718.416 kişi işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olup daha önceki dönemden ödemesi devam edenler dâhil olmak üzere 1.181.942 kişiye yaklaşık 22,6 milyar TL (genel sağlık sigortası dâhil) ödeme yapılmıştır.

 

Hükûmetin yüksek enflasyonla mücadele kapsamında ekonomik daralmanın daha da artmakta olduğu bu süreçte okuyucularımızın sualleri doğrultusunda işsizlik ödeneğinde gelinen son durum bu yazımızda irdelenmiştir.

 

 

EN DÜŞÜK VE EN YÜKSEK ÖDENEK MİKTARI

 

 

Bir iş yerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara belirli şartlarla halk arasında işsizlik maaşı olarak bilinen işsizlik ödeneği verilmektedir. Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır.

 

Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır. İşsizlik ödeneği nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilememektedir.

 

 

 

Tablo: Hâlen ödenmekte olan aylık işsizlik ödeneği hesabı

 

 

 

 

Görüldüğü üzere işsizlerin alacağı ödenek miktarı tamamen asgari ücrete endekslenmiştir. Asgari ücret ne kadar artarsa ödenek miktarı da buna paralel olarak artmaktadır. Asgari ücrete ara zam yapılmaması nedeniyle işsizlik ödeneğinin tabanı da değişmemiştir. Ara zam yapılmaz ise bu yıl sonuna kadar aylık ödenecek en az ödenek miktarı 7.940,27 TL ile sınırlı kalacaktır.

 

Diğer yandan çalışırken ödemiş olduğu işsizlik sigortası primleri ne kadar yüksek ücretten ödenmiş olursa olsun işsiz kalınması hâlinde verilen en yüksek işsizlik maaşının tavanı da asgari ücrete ara zam gelmediğinden aylık en fazla 15.880,54 TL olarak ödenmeye devam edilecektir.  

 

Lafın özü yeni asgari ücrete ara zam yapılmaması sadece çalışanları değil aynı zamanda işsiz kalanları da daha düşük ödeneklere mahkûm etmiştir. Keza bu ödeneklerle değil bir ay geçinmek 1 haftayı bile geçirmenin mümkün olmadığı aşikârdır.

 

Son olarak işsizlik ödeneği alınan sürede hastalık sebebiyle yetkili sağlık kuruluşlarından sağlık raporu alması nedeniyle SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazanan sigortalı işsizlerin ödenekleri bu durumların başladığı tarih itibarıyla kesildiğini belirtelim. SGK’dan alınan geçici iş göremezlik ödeneğinin bittiği tarihi izleyen gün itibarıyla işsizlik ödeneği tekrar başlatılmaktadır.