İsa Karakaş

TÜİK’in haziran ayı enflasyonunu açıklamasıyla birlikte tüm emekli ve memurların mer’i mevzuata göre maaşlarına yapılacak güncelleme netleşti.

Çalışma hayatına ilişkin düzenlemeleri içeren 22 maddelik "Torba Kanun" teklifi “Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” adı altında geçtiğimiz ayın son gününde TBMM'ye intikal ettirildi.

3 Temmuz 2025 Perşembe günü TÜİK’in açıklayacağı haziran ayı enflasyonuyla birlikte tüm memurlar ve memur emeklilerine mer’i mevzuata göre yapılacak maaş güncellemesi netleşecektir.

Önceki yazılarımızı ve TGRT Haber’de yapmış olduğum analizleri takip edenler Ankara kulis bilgisiyle seyyanen zam vaadinin bu temmuz ayında da ifa edilmeyeceğini kesin olarak ifade ettiğimi zaten biliyorlar.

Sadece ülkemiz içinde değil Uluslararası Küresel Emeklilik Endeksine bile şöyle bir göz ucuyla bakıldığında, emeklilerimizin durumunun hiç de iç açıcı durumda olmadığı açıkça görülmektedir. Hayat pahalılığı karşısında oldukça zorlanan 16 milyonu aşkın emeklinin gözü kulağı temmuz ayında yapılacak maaş güncellemesinde.

Düşük dul maaşı bağlanan çok sayıda ölen memur eşi bunun nedenini merak etmektedir. Öncelikle hemen belirtelim memurların bir kısmi SGK (5510 s. K.) bir kısmı da Emekli Sandığı Kanuna tabi bulunmaktadır.

Gazetemizi ve sosyal medya hesaplarımızı takip eden çok sayıda vatandaşımız bir an önce kamuya olan borçlarının yapılandırmasını talep etmektedir.

Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, “2026-2035 dönemini 'Aile ve Nüfus 10 Yılı' ilan ediyoruz. Bu 10 yıl içerisinde iş hayatından eğitime, kültürden şehir planlamasına, teknolojiden sosyal politikalara kadar tüm alanlarda aileyi merkeze alan güçlü adımlar atacağız.” demişti. Hakikaten toplumun ve devletin istikbali ve sürdürülebilirliği açısından aile hayati ehemmiyet arz etmektedir. 

SGK, hâlen online işlemlerde çok sayıda yeniliklere imza atmakta ayrıca teknolojideki yenilikleri ve bilimsel verileri yakından takip ederek özellikle kayıt dışılık, sosyal sigorta suistimalleri, prim ve diğer alacakların takibine yönelik proje ve programlar uygulamaktadır.

Sosyal güvenlik sistemimizde 18 yaşını doldurmadan başlayan bireylerin emeklilik süreçleri, statü ve tabi olunan kanuna göre farklılıklar içermektedir.

Bu sene 5 Haziran Perşembe günü Kurban Bayramının arife gününe denk geldi. 6 Haziran 2025 Cuma günü Kurban Bayramın ilk gününü idrak ettik. Bayramın son günü ise geçtiğimiz 9 Haziran Pazartesi gününe tekabül etti.

Ülkemizin sosyal güvenlik sistemi, primli sisteme dayalı, çalışanların statülerine göre çoklu teşkilat esas alınarak tesis edilmiştir. 2006 yılında bu çoklu yapı SGK adı altında tekli bir teşkilata dönüştürülmüştür. Sistem başlangıçta bilimsel objektif sağlam temellere göre kurgulanmıştır. Hatta 2. Dünya Savaşı sonrasında faaliyete geçirilen İşçi Sigortaları İdaresi (SSK) için Milletlerarası Çalışma Teşkilatından uzmanlar getirilerek sistem tüm yönleriyle gözden geçirilmiştir. 1950’li yıllarda işçiler (SSK’lılar) için emeklilik yaş şartı 60, Bağ-Kur’lular için başlangıçta cinsiyete göre 55-60 ve memurlar için genel olarak 55 olarak kurgulanmıştı. Bu dönemde SSK ile diğer kurumlar hep gelir fazlası vermiştir. Keza emeklilik şartları kohort bazında adil ve sürdürülebilir bir şekilde belirlenmiştir.

İşçilere, gazetecilere ve gemi adamlarına ödenen daha yüksek ücretler yerine, ücretlerinin asgari ücret olarak bordrolara yansıtılması kayıtlı kayıt dışılık çeşitlerinden birini teşkil etmektedir.

İşçi ile işveren arasında çalışma ilişkisinden doğan tüm hak ve yükümlülükler İş Kanunda tanzim edilmiştir. İşçi sadece çalışırken değil aynı zamanda işten ayrılırken de işverenin ifa etmesi gereken yükümlülükleri bulunmaktadır.

Bağ-Kur’un kuruluşundan itibaren Bağ-Kur sigortalılığı hep sorunlu olmuştur. Bağ-Kur SSK ve Emekli Sandığı gibi hiçbir zaman sağlıklı işlememiştir. Âdeta ölü doğmuştur. Bağ-Kur’un SGK’ya devri de başta esnaf sanatkâr ile diğer küçük işletme sahipleri ile ortakları için tam anlamıyla çözüm olmamıştır. Zira Bağ-Kur’luların emekliliği için öngörülen prim ödeme gün sayısı SSK’lara çok yüksek.

Mayıs ayı çalışanlar açısından en uzun aylardan biridir. Bu ayın takvim itibarıyla 31 günden ibaret olmasının yanı sıra 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü ile 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nın resmî tatil olması sebebiyle işçilerin ücret ödemeleri, SGK bildirimi ve fazla mesai uygulamalarında bazı özel durumlar söz konusudur. Zira ülkemizde 2009 yılından beri 1 Mayıs günü, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre resm3i tatil olarak hukuk sistemimizde yerini almış ve ülke genelinde kutlanmaktadır. 

Anayasa gereğince tüm vatandaşlarımıza sosyal güvence sağlamak üzere kurulan Sosyal Güvenlik Kurumu, sigortalılara yaşlılık, malullük, geçici ve sürekli iş göremezlik geliri, engelli aylığı, vazife malullüğü gibi değişik aylık ve gelir bağlamaktadır.

2024-2026 dönemini kapsayan OVP/Orta Vadeli Plan 6.09.2023 günü Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konmuştu. Bu planda Otomatik Katılım Sisteminin (OKS) işverenlerin de katkısı ile 2. basamak emeklilik sistemine dönüşeceği Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminin (TES) kurulması öngörülmüştür. Mezkûr OVP’de TES’in en geç 2024 4. Çeyrekte hayata geçirilmesi takvimlendirilmişti. Ancak aradan 1 yıl geçmeden OVP revize edilerek 5 Eylül 2024 tarihinde yeniden Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konmuştur.

TÜİK’in son verilerine göre Türkiye'de yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2019 yılında 7 milyon 550 bin 727 kişi iken son beş yılda %20,7 artarak 2024 yılında 9 milyon 112 bin 298 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2019 yılında %9,1 iken, 2024 yılında %10,6'ya yükseldi.

Emeklilikte Yaşa Takılanlar uzun mücadele ve hak aramaları neticesinde ancak 24 yıl sonra bekledikleri müktesep haklarına kavuştular. Kısmi EYT ve 5000 günle EYT bekleyenlerle ilgili ise henüz hiçbir gelişme olmadı.