Seylan çayı ve ticaret HAYAT VERİYOR

Yıllarını boşa geçiren bir ülke SRI LANKA -2- Mehmet Söztutan mehmet.soztutan@ihlas.com.tr Sri Lanka'nın Kolombo şehri, büyük ve işlek bir limana sahip. Bu sebeple ülke ticaretinde hayati bir konumu bulunuyor. Dünyaca meşhur Seylan çayı da hem istihdama katkı sağlıyor, hem de ülkeye yılda 700 milyon dolar döviz kazandırıyorÇAY, İSTİHDAM VE İHRACATTA ÖNEMLİ Eskiden "Kaçak Çay" derdik Seylan çayına, çünkü bir çay ülkesi olan Türkiye'ye bu çaylar ancak başka ülkelerden kaçak yollardan getirilebiliyordu. Yaşı kırkın üstünde olanlarımızın çoğu halen kaçak çay derler. Seylan çayı, dünyanın en büyük üçüncü çay üreticisi olan Sri Lanka'nın en önemli gelir kaynaklarından biri. Hem bir milyon gibi çok büyük bir kitleye iş imkânı sunuyor, hem de yılda 700 milyon dolar civarında ihracat girdisi sağlıyor. Hindistan Cevizi de, Sri Lanka'nın önemli tüketim ve gelir kaynaklarından birini oluşturuyor. Onları kocaman halleriyle ağacında görmek ayrı bir güzel... Hinduların çok ilginç tapınakları var. Resimdeki Mirugan Tapınağı akşam üstü açılıyor ve birkaç saat sonra kapanıyor. Sri Lanka'da ticari başkent Kolombo, ülkenin batı sahilinde. Kolombo kelimesini ilk koyan da Portekizliler. 1505 yılında bu ismi koymuşlar zira o yıl Portekizliler Seylan, yani Sri Lanka ülkesini sömürge etmişler ve bu istilaları 63 yıl sürmüş. Bu süre içinde Hıristiyanlığı yaymışlar ama halk genelde dini sebepler yüzünden Portekizlilerle kavga etmiş ve Hollanda Krallığından yardım istemişler. Sonuçta ülke Hollanda'nın eline geçmiş. Yani Sri Lanka 16. yüzyılın başından beri hep sömürge kalmış. Sadece efendiler değişmiş. Bazen Moor veya Malabar Müslümanları da ülkeye hakim olmuşlar ve özellikle ticaretini kontrol etmişler. Günümüzde halen ülke çapında çok miktarda Portekiz, Hollanda ve İngiliz sömürge alametleri ve müzeleri var. İŞLEK BİR LİMANA SAHİP Sri Lanka 1815 yılında İngilizlere âdeta hibe edilince, Kolombo adanın başkenti olmuş. Sri Lanka 1945 yılında bağımsızlığını alıncaya kadar burası başkent kalmış. 1978 yılında idari birimler Jaya, yani Kotte şehrine taşınınca idari başkent de orası olmuş ve Kolombo'ya ticari başkent demişler. Kolombo şehri bulunduğu önemli noktada büyük ve işlek bir limana sahip olduğu için Roman, Arap ve Çinliler tarafından iyi bilinen bir şehir. Meşhur seyyah İbni Batuta 14. yüzyılda burayı ziyaret etmiş ve notlarında Kalanpu diye yazmış. Müslüman tüccarlar özellikle 8. yüzyıldan itibaren buraya yerleşmişler ve dış dünya ile ticaretlerini koordine etmişler. Bunlara şimdi Sri Lankalı Moor'lar deniyor. Müslüman olan ve toplam nüfusun yüzde 8'ini oluşturan Moorlar, Sri Lanka'da üçüncü büyük etnik grup. Sayıları yaklaşık 2 milyon. Arapça zaman içinde unutulmuş ve Moorların çoğu Tamil dili konuşuyor. Ülke çapında üç grup Müslüman yaşıyor: Moor, Hintli ve Malezyalı Müslümanlar ve bunların her birinin kendi milliyetine göre âdetleri var. 1880'den sonra Pakistan'dan ve Güney Hindistan'dan (Gucarat'tan) gelen Müslümanların bir bölümü Şiiliği yerleştirmişlerse de Müslüman halkın büyük çoğunluğu Sünni ve Hanefi. Ülkede 1980 yılında Müslüman Dini ve Kültürel İşler Departmanlığı kurulmuş. Moorlar toplam nüfusun % 8'ini oluştursa da başka gruplardan da çok Müslüman var. Ülkenin en büyük etnik grubu yüzde 74 ile Seylanlardan (Sinhala) oluşuyor ve bunların 'Seylanca' denilen kendi dilleri var. Sayıları yaklaşık 14 milyon. 'Sinha' aslan demek, 'hala' da halk demek, ikisi birlikte "aslan halk" anlamına geliyor. Hemen hepsi Budist olup, çoğunun inancında Hindu ve başka çok eski âdetlerden kalma itikatlar var. Bazıları şeytanlara, kötü ruhlara ve hayaletlere inanırlar. HİNT KÜLTÜRÜ HAKİM Sri Lanka'nın ikinci büyük etnik grubu Tamiller. Bunların çoğunun kaynağı İngilizler tarafından Hindistan'dan inşaat işçisi olarak getirilen Hintli Tamil amelelere dayanıyor ve toplam nüfusun da yüzde 14'ünü oluşturuyor. Ülkenin resmi dilleri Seylanca (Sinhalece) ve Tamilce. İngiliz sömürgeciliğinden dolayı İngilizce de oldukça yaygın. Sri Lanka'nın coğrafi konumu ülkede Hint izlerini yoğunlaştırmış. Çoğunluğun dini olan Budistler, karınları açık kadınlar, 3 tekerlekli tuk-tuk arabalar, baharatlar ve acı soslu yemekler, pirinç ve köri... Hepsi Hint Okyanusu'nda yüzen adanın Hint özellikleri. Hava sıcak, nem de var. Eylül'ün son haftasında orada bulunduğumuz günlerde sıcaklık 30-38 derece aralığındaydı. Pazarda adını bildiğimiz ve bilmediğimiz onlarca tropikal meyve var. Hindistan cevizi, papaya, ananas, mango, Hint ayvası, sapodilla, fil elması, rambutan, durion... Gitmek zor değil! Bu otantik ülkeye gitmenin birçok yolu var ama en pratik ve ekonomik yollardan biri, bizim yaptığımız gibi Air Arabia ile Şarjah üzerinden gitmek. Kişi başı yaklaşık 320 euro tutan bu uzun yolculuk oldukça da zevkli. Daha kolay yol ise bizim yaptığımız gibi ve seyahatimizi organize eden Tal Aviation ile görüşmek. Sri Lanka'nın milli havayolu Sri Lankan Airlines'in Türkiye Temsilcisi olan Tal Aviation, böylesine heyecan dolu bir seyahat için size en uygun yolu sunacaktır. Adeta sırlar ülkesi olan bu mistik coğrafyada orijinal bir tatil için az bir bütçe yetiyor zira oteller de tahmin ettiğimizden daha ucuzdu. -BİTTİ-