Cömertliğin fazîleti cimriliğin kötülüğü

Tâbiînin büyüklerinden Hasan-ı Basrî hazretlerine "Cömertlik nedir?" diye sordular. "Allah rızâsı uğrunda servetini sarf etmektir" şeklinde cevap verdi.

"Cömertlik", hiçbir karşılık beklemeden ihsânda, bağışta bulunmak demektir. Teşekkür edilmeyi, övülmeyi istemek de cömertliğe yakışmaz.

Kerem sâhibi bir cömerde: "Muhtâçlara çok ihsânda bulunuyorsun. Acaba onlar sana minnettârlık hissi içinde bulunuyorlar mı?" diye sorduklarında, "Hiçbiri bana minnettâr kalmaz. Yani onlara o hissi verecek bir şekilde hareket etmem. Bir şey verirken, kendimi, aşçının elindeki bir kepçe gibi kabul ederim. Kepçenin övünmeye, minnete sebep olmaya hakkı yoktur" cevâbını vermiştir.

Kur'ân-ı kerîmde Eshâb-ı kirâm, şöyle övülüyor: "Kendileri zarûrette iken, başkalarını kendilerine tercîh ederler." [Haşr, 9]

"Cömert Cennete yakındır" hadîs-i şerîfi,  "Îmânı varsa ve sevâpları fazla ise, Cennete gider" demektir. Yani cömerdin îmânı yoksa, o da diğer kâfirler gibi, ebedî olarak Cehennemde kalır. Bir mü'minin günâhı sevâbından çok ise, affa ve şefâate de uğramamışsa, günâhının cezâsını çektikten sonra Cennete gider. Îmânı olmayan kimsenin ise, ne yaparsa yapsın, hiçbir iyiliği, onu Cehennemden kurtaramaz. Ehl-i Sünnet i'tikâdına göre, "iyilik eden muhakkak Cennete, kötülük eden muhakkak Cehenneme gider" denilemez, böyle küllî bir kâide yoktur.

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Rabbim, 'İbrâhîm, cömert olduğu için, onu dost edindim' buyurdu." [Taberânî]

"Cennet, cömertler yurdudur." [Ebu'ş-şeyh]

"Allahü teâlânın evliyâsının hepsi cömert ve güzel ahlâklıdırlar." [Dârekutnî]

"Cömert, Allah'a hüsn-i zannı olduğu için cömerttir. Cimri de, Allah'a sû-i zannı olduğu için cimridir." [Ebu'ş-şeyh]

"Ebdâl denilen evliyâ, çok namaz kıldıkları, çok oruç tuttukları için değil, cömertlik ve halka nasîhat etmeleri sebebiyle Cennete girerler." [Ebû Nuaym]

 "Cömertlik, dalları dünyâya sarkmış bir Cennet ağacıdır. Kim bu ağacın bir dalına tutunursa, bu dal onu Cennete götürür. Cimrilik de, dalları dünyâya sarkan Cehennem ağacıdır. Bu dalın birine yapışan, Cehenneme gider." [Beyhekî]

"Cömerdin yemeği ilâç, cimrininki hastalıktır." [Dârekutnî]

"Kendi ihtiyâcı varken, başkasını tercîh edenin günâhları affolur." [İbn-i Hibbân]

"Siz cömert olursanız, Allahü teâlâ da size, cömertçe ihsânda bulunur." [Deylemî]

"Yukarıdaki el, aşağıdakinden [veren el, alan elden] üstündür." [İbn-i Huzeyme]

[İnşâallah, bu konuya yarın da devam edelim.]