Eğitimden maksat nedir?

Bütün Peygamberlerin ve kitapların gönderilmesi, bunlarla sırât-ı müstakîmin, doğru yolun, rızâ-i İlâhî'ye ve Cennet'e götüren yolun gösterilmiş olması, şüphesiz ki, yüce Allah'ın, kullarına olan ni'metlerinin en büyüğüdür.

Sık sık yazdığımız gibi, Peygamberlerin hepsi, insanları fevz u necâta yani dünyâda ve âhirette kurtuluşa davet etmiş, sırât-ı müstakîmi, doğru olan yolu, bıkmadan, usanmadan ve yılmadan anlatmışlardır. [Onların vârisleri durumunda olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm da aynı gâye için çalışmışlardır.]

İnsanların, zaman zaman içine düştükleri birtakım vahîm yanlışlık ve bayağı işler, her zaman ve mekânda, Allahü teâlânın gönderdiği Peygamberler (aleyhimüsselâm) ve hak dinler vâsıtasıyla düzeltilmiş, îmân ve ibâdette hak olan Ma'bûd'a (Allah'a) yönelmeleri emredilmiştir. 

"Peygamberler Târîhi"ni incelediğimizde, aslında hepsinin gâyelerinin, yüksek ahlâklı, iyi ferdler, âileler ve cemiyetler meydâna getirmek olduğunu görüyoruz. Zâten bizim dînimiz, târîhimiz, kültür ve medeniyetimizde eğitimden maksat da "iyi insan", orijinal ismiyle söylemek gerekirse "insân-ı kâmil" meydâna getirmektir. 

Burada, hemen, büyük İslâm âlimi İmâm-ı Gazâlî'nin (rahmetullahi aleyh) bir sözünü hatırlıyoruz. O buyuruyor ki: "İnsanlar üç gruptur. Birinci grup gıdâ gibidir, herkese her zaman lâzımdır. İkinci grup devâ (ilaç) gibidir, bazı insanlara bazen lâzım olur. Üçüncü grup ise illet (maraz, dert, hastalık) gibidir; herkes ondan kaçar, ama o, insanlara bulaşır."

Herkesçe bilindiği gibi, bütün Peygamberler, hâssaten son Peygamber olan Muhammed aleyhisselâm ve onların vârisleri durumunda olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm, hattâ târih boyunca gelmiş-geçmiş İslâm Halîfeleri ve Osmânlı Sultânları hep gıdâ gibi, bütün insanlara lâzım olan fertler, âileler ve cemiyetler teşkîl etmek için uğraşmışlardır. 

Şimdi söz buraya gelmişken, târihteki "Câhiliye dönemi"ni bir hâtırlamaya çalışalım: O dönemde, kadınlar bir ticâret metâı gibi alınır-satılır, kız çocukları diri-diri toprağa gömülür, hayvanlar canlı-canlı hedefe dikilip kendilerine atış yapılırdı. Zâlimlerin zulmünden âdetâ kimse kurtulamazdı. Bu ne vahşettir? 

Gerçi bugün de, İspanya ve Brezilya'daki boğalara uygulanan vahşet bundan geri kalmaz. Ülkemizde de horozları döğüştürme, boğaları kapıştırma, develeri güreştirme, kelpleri boğuşturma vahşetinin hâlen işlenmekte olduğunu bu vesîleyle burada ifâde edelim. Çin Hayvânât Bahçesinde yapılanlar ise [Bir buzağıyı kaplanlara parçalatıp bunun turistlerce kameraya alınmasını sağlamak], insanın kanını donduracak durumdadır...

"Yaradılmışı hoş gör, Yaradan'dan ötürü" diyen Yûnus Emre, Allahü teâlânın mahlûku, yaratığı olan bütün insanlara, hattâ bütün canlı ve cansızlara şefkat ve merhamet etmek gerektiğini belirtmektedir. Bu konuda, onlar arasında soy-sop, millet, ırk, renk, mevki-makam ve refah farkı gözetmemek gerektiğini de ifâde etmektedir. Çünkü hepsi aynı şerefe, aynı onura sâhiptirler.

"Fukarâ kalbine her kim dokuna/Dokuna sînesi Allah okuna" beyti ile "Eğer bir gönül yıktınsa bu kıldığın namaz değil/Yetmişiki millet dahî elin-yüzün yumaz değil" cümlelerinin sâhibi olan Yûnus Emre hazretleri, işin püf noktasını kendisi kavramış ve bizlere de şöyle tavsiyede bulunmuştur:

"Giderdim gönlümden kini/Kin tutanın yoktur dîni/Ey yârenler! Ben bu sözü/Uludan işittim ahî."

Onun şu dörtlüğü de, târihte olduğu kadar, günümüz için de çok mühimdir:

"Ben gelmedim da'vî [kavga] için/Benim işim sevi [sevgi] için/Dostun evi gönüllerdir/Gönüller yapmaya geldim."