Sadaka-i Fıtr hakkında

Halkımız arasında "Fitre" veya "Fıtra" yahut da "Fıtır sadakası" da denilen "Sadaka-i Fıtr" hakkında Peygamber Efendimiz (aleyhisselâm) buyurmuştur ki:

"Sadaka-i fıtr, zenginlerinize bir tezkiye[temize çıkarma, temizleme]dir. Fakîrleriniz de verirse, Allahü teâlâ, onlara daha çoğunu verir." [Ebû Dâvûd]

"Sadaka-i fıtr, oruçlunun, uygunsuz sözlerinden hâsıl olan günâhları temizler." [Beyhekî]

"Ramazân orucu, gökle yer arasında durur. Sadaka-i fıtr verilince yükselir." [Ebû Hafs]

Hanefî mezhebine göre, "ihtiyâcı olan eşyâdan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisâbı kadar [96 gram altın veya mukâbili kadar] mâlı, parası bulunan Müslümân zengin sayılır, fitre vermesi vâcib olur."

Nisâba mâlik değilse, fitre vermesi vâcib olmaz, fakat vermesi iyi olur. Her fakîr Müslümân, fitre ve zekât alabilir, ama dînen zengin ise fitre vermesi vacib olduğu gibi, fitre ve zekât alması da harâm olur.

Diğer üç mezhepte [Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerinde], "bir günlük yiyeceği olanın fitre vermesi farzdır." Çünkü hadis-i şerifte, "Sadaka-i fıtrı, küçük-büyük, zengin-fakîr herkesin vermesi gerekir" buyuruldu. (Ebû Dâvûd)

Küçük çocuğun ve delinin mâlları varsa, yani zengin iseler, bunların fitreleri velîleri tarafından onların mâllarından verilir. Velîleri vermezlerse, çocuk büyüyünce, deli de iyileşince, eski fitrelerini de kendileri verirler. Deli iyileşmezse zâten sorumlu olmaz. (ed-Dürrü'l-muhtâr) Nitekim hadîs-i şerîfte "Aklı olmayanın, dîni de yoktur" buyurulmuştur, yani mükellef olmazlar. 

Seferî yani yolcu olan kimsenin de, nisâba mâlikse fitre vermesi gerekir.

Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zenginse fitre vermesi gerekir...

Bir kimse eşine ve henüz bâliğ/bâliğa olmamış çocuklarına bakmak mecbûriyetinde olduğundan, onlardan habersiz ve vekâletsiz fitrelerini verebilir.

Ama bâliğ/bâliğa olan kardeşlerinin, ister evli, ister bekâr olsunlar, fitrelerini onlardan habersiz veremez; çünkü bir kimse, kendi mâlından, başkası için fitre verince, o önceden emretmiş ise, câiz olur. Emri ile vermemiş ise, sonradan o kişi râzı olsa da, câiz olmaz. Ama onların mâlı veya parası ile vermiş ise, onlar râzı olunca câiz olur. Yahut onların "Sadaka-i fıtrımı vermek üzere seni vekîl ettim" demeleri gerekir.

Fitre nisâbına katılacak olan mâlın ticâret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da gerekmez. Hâlbuki ticâret için olmayan mâlların zekâtı verilmez; gelirleri nisâba dâhil edilir; zekât için elinde bir yıl kalmış olması da gerekir.