Osmanlı'nın ilk Kazaskeri Çandarlı Kara Halil Paşa

Çandarlı Kara Halil Paşa, Eskişehir'in Sivrihisar kazasına bağlı Cendere köyünde doğmuştur. Asıl adı Halil olup, "Kara" ve "Karaca" lakabıyla, Vezirliği sırasında da "Hayreddin" unvanı ile anılmıştır... Osman Gazi'nin son yıllarında Orhan Bey'in, babasına vekalet ettiği tarihlerde Şeyh Edebali'nin tavsiyesiyle Bilecik Kadısı yapılan Kara Halil Efendinin, bu görevi sırasında gerçekleştirdiği en önemli hizmet, muntazam bir askerî ocak olan "yaya" teşkilatını düzenlemiş olmasıdır... Bursa Kadısı oldu... Çandarlı Kara Halil Paşa, İznik'in fethinden sonra da Orhan Gazi tarafından İznik Kadısı tayin edildi. 1348'de devletin yeni merkezi Bursa'ya kadı oldu. Sultan Murad Hüdavendigar'ın tahta çıkmasından sonra, kendisine en yüksek şer'i ve hukuki bir makam olarak yeni ihdas edilen, "Kazaskerlik" görevi verildi. Bundan sonra Kazaskerlerin Padişahla birlikte seferlere katılması kanun haline geldi... Acemi Ocağı ile Yeniçeri Ocağı'nın kurulması da Kara Halil Efendi'nin bu hizmet döneminde gerçekleşti. Ayrıca Karamanlı Molla Rüstem ile birlikte Osmanlı maliyesinin teşkilatlanmasında önemli rol oynadı. İlk defa Vezirlikle birlikte Beylerbeyi, yani "Ordu Kumandanlığı" görevini bir arada yürüttü. Teşkilatçı devlet adamı Halil Hayreddin Paşa, daha sonra Selanik, Manastır ve Ohri şehirlerini de ele geçirdi. Arnavut Prensleri arasındaki mücadeleler sırasında Osmanlı orduları 1386'da Kroya ve İşkodra'ya kadar ilerledi. Ancak Sultan Murad Hüdavendigâr'ın, Halil Hayreddin Paşa'yı Balkanlar'da bırakıp, oğlu Ali Paşa ile birlikte Karamanoğlu Seferine çıkmaya hazırlandığı sırada, Halil Paşa'nın Vardar Yenicesi'nde hastalandığı, kısa bir süre sonra da Serez'de vefat ettiği haberi geldi. Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa iyi bir teşkilatçı ve devlet adamı olmasının yanı sıra ömür boyu da hayır işleriyle ilgilenmiştir. Mahşerde yüzün "ak" olsun, "Kara" Halil Paşa...