Putin ve Vaka-i Hayriye

Dünden bu yana Rusya, askerî bir kalkışma yaşıyor.

 

Bu sefer yaşanan ise düzenli bir ordunun başkaldırısı değil, özel bir askerî firması olan Wagner’in savaşçılarının kalkışması.

 

Rusya’da olan bitene dair birbiri içine girmiş birden fazla ışık tutulması gereken konular var, şimdi gelin kısaca her birine tek tek ve kısa kısa temas edelim.

 

Özel askerî bir firmanın kontrol dışı kalarak, kendisine ihaleyi veren devlete isyanı sonrası, kerameti kendinden menkul bir kısım akademisyen ortaya çıkmakta gecikmedi.

 

Neymiş, bu savaşçı tayfası normal asker gibi disiplinli olmaz, o yüzden de bu şekilde kazan kaldırırmış. Sanırsın ki bu kapsamda ülkemizdeki tüm darbeler özel askerî firmalarca yapıldı.

 

Biz konumuza dönelim.

 

Tarihsel süreçte bu savaşçılar Wagner ismini almadan evvel ilk olarak Kuzey Kafkasya’daki iç savaşta ortaya çıktı. Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrası işsiz kalan askerlerden oluşan bu grup için bir numaralı motivasyon kaynağı para idi hâlâ da öyledir.

Güney Kafkasya’da kazanılan başarı sonrası mezkûr savaşçıların adresi dünyanın birçok ülkesinde faaliyet gösteren diğer özel askerî birlikler gibi Afrika ve Orta Doğu oldu.

 

2014 yılında Rusya Kırım’ı ilhak edip Don Bas bölgesindeki işgali başlattığında, bu paralı savaşçılar Wagner ismi ile şirketleşti. O günden sonra hem bu bölgede hem Libya, Suriye dâhil birçok Orta Doğu ülkesinde ortaya çıktılar.

 

Doğrusunu söylemek gerekirse Putin söz konusu gruptan yıllarca son derece istifade etti. Nerede Rus çıkarları söz konu ise orada bu parayla harp eden grubu kullanmaktan imtina etmedi. Libya’da, Suriye’de ve başka coğrafyalarda bu askerlerin kullanılması bir noktaya kadar Rus çıkarlarına çok büyük hizmet etti.

 

Fakat, iş bu özel askerî firmayı Kırım ve Don Bas bölgesi ile daha sonraki dönemde başlayan Ukrayna işgalinde de kullanmaya başlayınca, Wagner âdeta ordu içinde ordu konumuna yükseldi. Bugün Ukrayna topraklarında Rusya için savaşan yaklaşık 50 bin civarında Wagner savaşçısının olduğu rapor ediliyor.

 

Bu rakamın tamamı muharip grup olmasa da bu kadar büyük ölçekteki bir grubun Rusya sınırında ve Ukrayna içlerinde Rus Silahlı Kuvvetleri ile müşterek kullanılmasının büyük sıkıntılara sebep olması kaçınılmazdı ve şimdilerde yaşanan da tam budur.

 

Ukrayna işgalindeki Rusya’nın kara gücünde hissedilen konvansiyonel harp edememe sorunu bir ölçüde Wagner savaşçıları ile aşılmaya çalışıldı fakat büyük bir muvaffakiyet sağlanamadı. Son birkaç aydan bu yana, Wagner’in Ukrayna’daki faaliyetlerine Rus Savunma Bakanlığı tarafından bir sınırlandırma getirilmeye çalışılıyordu.

 

Bu kapsamda Wagner tarafından son zamanlarda ısrarla Rus Savunma Bakanlığı yetkililerine yönelik suçlamalar yapılıyor ve Wagner’in Ukrayna sahasından yeteri kadar desteklenmediği öne sürülüyordu.

 

Hatta bazen basına düşen ‘Rusya yanlışlıkla kendi paralı askerlerini vurdu’ şeklinde ortaya çıkan haberler, Wagner ile Rus Savunma Bakanlığı arasındaki bu gerilimin bir sonucuydu.

Yerli yersiz tarihî benzetmeler ile bugünü izaha çalışmaktan sıklıkla imtina etsem de sanırım Rusya’nın da artık bir Vaka-i Hayriye olayına ihtiyaç duyduğu zamanlardan geçiyoruz dersem mübalağa etmiş sayılmam.

 

Sultan II. Mahmud, her sorunda kazan kaldırıp muharip olma vasfını yitirmiş Yeniçeri Ocağını imha ederek ortadan kaldırmış ve orduda yeni bir yapılanmayı başlatmıştı. Putin’in de ivedilikle reforme etmesi gereken birincil unsurun savaşamayan Rus Ordusu olduğu su götürmez bir hakikattir.

 

Daha önce bu köşede kaleme aldığımız "Gücünün idrakinde olan ülke: Türkiye"(*) isimli yazımızda "Her ne kadar Rusya’da Putin’in koltuğu ancak Putin’i saran çevre isterse sallanır, aksi mümkün değildir diye basmakalıp cümleleri tekrar edenler çok olsa da Rus siyasi tarihi pek de öyle söylemiyor.

 

Rus siyasi tarihi, başarısızlık ile sonuçlanan savaşların ülkede nasıl siyasi çalkantılara yol açtığının misalleri ile dolu. Putin, Ukrayna ordusu içindeki subaylara meşru Ukrayna yönetimine karşı darbe çağrısı yapsa da kendisinin de bir Kremlin darbesine maruz kalmayacağının bir garantisi yok" diye bu konuya temas etmiştik.

Ukrayna cephesinde beklenilen gelişmeyi kaydedemeyen Rusya, şimdi şehirleri işgal edilmiş bir ülkeye doğru mu gidecek?

Şimdiden kestirmesi oldukça güç.

 

Fakat artık şartların Rusya açısından sanıldığından daha güç olduğunu ve parçalanmış bir Rusya’nın her zamankinden daha muhtemel olduğunu söyleyebiliriz.

 

Türkiye’nin bu durumda risk değerlendirmesini ivedilikle tekrardan yeni şartlara göre yapması son derece elzemdir.

 

Bu durum bir risk oluşturduğu gibi başta Kafkasya ve Türkistan coğrafyasında ve Orta Doğu’da farklı fırsatlar da doğurabilir.

.....

(*) www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/yusuf-alabarda/gucunun-idrakinde-ulke-turkiye-624402