"Beylik dermekle, ağalık vermekledir"

Hayme Ana, oğlu Ertuğrul Gazi'ye der ki: "Beylik dermekle, ağalık vermekledir oğul... Sofranı ve keseni yoksullara açık tut!.."

Süleyman Şah (Gündüz Alp) idaresindeki Kayı Boyu, Moğolların Orta Asya'yı istila etmesi sonucu yeni bir yurt edinmek için Batı'ya; Anadolu içlerine kadar gelir... Gündüz Alp, Fırat Nehrini geçerken boğularak vefat eder. Yerine oğlu Ertuğrul Gazi Bey olur... Hayme Ana, Ertuğrul Gazi'nin annesi ve Gündüz Alp'in hanımıdır. Oğlu Ertuğrul Gazi ile birlikte Söğüt ve Domaniç yaylalarına gelmiş ve orada vefat ederek, bugünkü Çarşamba köyünün olduğu yere defnedilmiştir. Her yıl eylül ayının ilk pazar günü törenlerle yâd edilmektedir...

Hayme Ana, Osmanlı Devletinin Kurucusu Osman Gazi'nin ninesi ve ilk öğretmenidir. Bebekliğinden itibaren torunu ile çok yakından ilgilenmiş ve onun kişilik hamurunu yoğurarak "Kuruluş"a zemin hazırlayan en önemli karakterlerden birisi olmuştur. O, İslam'ın güzel ahlakını yaşayan ve abdestsiz yere basmayan örnek bir kadındır. Ve aynı zamanda iyi bir annedir. O mübarek kadının, oğlu Ertuğrul Gazi'ye yaptığı öğüdü meşhurdur:

''Oğul! Anayurttan ayrılalı yıllar geçti. Deli rüzgârlar önünde oradan oraya savrulduk. Beylik otağını kurduğumuz şu yaylalar, artık son durağımız, son konağımız olsun. Oğuz'un yurtlarına diktiğimiz ağaçların kökleri kara yerin derinliklerine, dalları gökyüzünün yüceliklerine uzansın. Ak-boz atlara binip yağrı (düşman) üstüne yel gibi vardığında Kadir Mevlâm gözü pek yiğitlerimizi korusun. Göğsü kaba yerli kara dağlar gibi duran erlerimiz ile kır çiçekleri gibi saf ve temiz, ak yüzlü, ela gözlü kızlarımız kutlu Kayı Boyumuza gürbüz evlatlar versinler. Altın başlı otağlarımız Çarşamba yaylasını bürüsün. Kayı'nın ve diğer bütün boyların oğullarını Ertuğrul'umla bir tutarım. Onların hepsini soyumuz için bir Hak emaneti bilirim...

Oğul! Boyundan, soyundan olsun olmasın insanlara adil davran. Adaletten ayrılma ki, insanların birlik ve dirlik kazansın. Yurdunda, obanda herkes gezsin. Ululuk isteyen töreden ayrılmasın. Bu dünya bir oturma yeri değildir. Yapacağın iyi ve doğru işlerle insanların hizmetinde bulunursan güzel övünçler senin olur. Yüreğinden inancı, ağzından duayı, davranışından erdemi hiç eksik etme. Bir de sabırlı ol oğul, ekşi koruk sabırla tatlı üzüm olur. 

Oğul! Beylik dermekle, ağalık vermekledir. Sofranı ve keseni yoksullara açık tut..."