İşçi bayramında işçilerin hakları

 

Koronavirüs Covid-19’un sebep olduğu küresel pandemi bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de başta ekonomi ve istihdam olmak üzere birçok tesirleri olmaktadır…

Covid-19’a karşı mücadelede en etkili yöntemlerden biri sosyal mesafe kuralına riayet etmektir.

Hâl böyle iken dün, 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı, ilk defa küresel çapta anılan virüs nedeniyle maalesef tüm dünyada buruk geçti…

Ülkemizde 2009 yılından beri 1 Mayıs günü, resmî bayram olarak hukuk sistemimizde yerini almıştır. Bu nedenle 1 Mayıs günü işçi hiç çalışmazsa bile o günün ücretinin tam olarak ödenmesi yasal bir zorunluluktur.

 

 

1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı gününde işçinin iş yerinde çalışıp çalışmayacağı, toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılabilir.

Belirtilen sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması gerekmektedir.

 

 

İş hukukumuzda ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. 

Buna göre 1 Mayıs gününde iş yerlerinde çalışan işçilere;

Ödenmesi gerekecektir. Yüzde usulünün uygulandığı iş yerlerinde de işçi ücretlerinin işverence işçiye ödenmesi gerekmektedir.

Örneğin bir firmada mühendis olarak çalışan İsmail Bey, aylık maktu 6000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 200 TL’dir. İsmail Bey, bugün yani 1 Mayıs günü çalışmazsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltilme yapılmadan ücreti tam yatırılacaktır.

Ancak örneğimizdeki İsmail Bey, 1 Mayıs günü tatil yapmayarak çalışırsa günlük 200 TL yerine 400 TL’ye hak kazanacaktır.

Bu durumda 2018/Mayıs ayında İsmail Beye 6000 TL yerine aylık 6200 TL ücret ödemesi yapılması gerekecektir. Yapılan bu ücret artışının aynı zamanda SGK emekliliğine de faydası olacaktır.

 

 

Ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır.

Bu nedenle 1 Mayıs günü çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her hâlükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır.

Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır.

Hemen belirtelim ki, fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır…

 

 

Yasal düzenlemeler gereği işveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, işçi haklı sebeple iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatını da alabilir. Bayramda zamlı ücreti ödenmeyen işçi de iş sözleşmesini feshedebilir.

Bayramda çalışıp da %100 zamlı ücreti ödenmeyen işçi işten ayrılmamış ise İŞ-KUR müdürlüklerine ya da Çalışma Bakanlığı İş Müfettişlerine bir dilekçe ile şikâyette bulunabilir. İşten ayrılmış ise önce ara bulucuya gitmesi gerekmektedir.

Ara bulucuda uzlaşılamamış ise iş mahkemesine başvurabilecektir. Bayram günlerinde çalıştığını iddia eden işçi, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.

Hem idari hem de mahkeme safhasında işçinin imzasını taşıyan bordro bu konuda -sahteliği ispat edilinceye kadar- kesin delil niteliğinde kabul edilmektedir.

İmzalı bordroda yer alan bayram ve genel tatil ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümün boş olması ya da bordronun imza taşımaması hâlinde işçi, bayram günlerinde çalıştığını her türlü delille ispat edebilir.

Ulusal bayramlarda çalışıldığının ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle iş yerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda, tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmektedir.

Bununla birlikte, iş yerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilmemektedir.

1 Mayıs günü tatilinde normal çalışma süresini ya da bu çalışma ile birlikte fazla çalışma yapan işçinin ücretlerini ödemeyen işverenlere her bir işçi ve fiil için ayrı ayrı idari para cezası uygulanmaktadır.

Tüm çalışanlarımızın 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramını kutluyorum!..

  ***

“Sütten çıkınca bütün kaşıklar aktır. Önemli olan, içinden çıktığın sütü ak bırakmaktır…” Hazreti Mevlâna